Lữ - Mỗi ngày, tôi trẻ lại

Lữ

Mỗi ngày, tôi trẻ lại




Trong rừng thu, tôi đã nghe lá nói. Những chiếc lá xì xào với nhau mỗi khi cơn gió đến. Thoạt đầu, tôi nghe lá nói tiếng Hoà Lan. Rồi tôi nghe lá nói tiếng Việt. Ôi, tiếng Việt nghe sao mà thân thương. Đó là tiếng nói, là ngôn ngữ tôi đã xa lìa từ thuở bé. Đó là âm thanh quen thuộc của tuổi thơ. Tôi tò mò hỏi: “Các em biết nói từ lúc nào?” Nhưng những chiếc lá im lặng, làm bộ như không biết gì cả.

Làm sao các em không biết gì được. Các em biết làm ra màu vàng, màu đỏ thật đẹp trên thân lá. Các em biết nhảy múa trong không gian. Các em biết vẫy tay trong nắng mới. Các em biết rơi xuống như một cơn mưa. Và các em biết nói. Tôi đã được một nhà thơ tiết lộ cho tôi hay là các em biết nói:
Trời lạnh lên rồi gió vút qua
Lá vàng tập đọc chữ ê a
Đôi lời nghe được đôi lời mất
Vài chữ Hoà Lan vài chữ Ta.

Tôi không tin gì mấy. Nhưng bây giờ thì rõ ràng lắm rồi. Lá biết nói. Em biết nói thì em phải biết nghe. Con người cũng biết nghe. Nhưng con người ít chịu nghe nhau lắm. Em có biết tại sao không? Tại vì người ta đã bắt đầu dùng bộ óc quá nhiều. Người ta suy nghĩ ngày, suy nghĩ đêm. Suy nghĩ nhiều đến độ không sao ngủ được. Em hãy tưởng tượng những chiếc lá không ngủ, thức suốt đêm mà trằn trọc.

Tôi đã từng thức dậy sớm và bắt gặp một rừng thu đang ngủ. Những đám mây trong rừng cũng đang ngủ. Và tôi cao hứng ngâm lên những câu:
Thức dậy sớm hơn mây
Đi dạo quanh chân núi
Đi chơi giữa rừng cây
Rừng mùa thu trăm sắc
Trên lá sương đọng đầy (...)

Phải rồi, chúng ta đều cần những giấc ngủ bình an. Các em cứ ngủ. Hôm nào dậy muộn một chút cũng không sao. Tôi đã từng thấy mặt trời ngủ quên. Nhất là vào mùa đông, không khí thật lạnh và mặt trời nhất định không chịu dậy sớm. Tôi đã nghe chim chóc trong rừng phàn nàn về mặt trời. Có con chim nói: “Ta đổi mặt trời khác. Tìm một mặt trời siêng năng hơn đến sống với chúng ta.” Và có lần, đàn chim đã đem mặt trời xuống đất đó em. Đàn chim tính làm lớn chuyện. Tôi đã phải đứng ra can ngăn: “Đừng làm vậy. Mình sống với nhau, phải có tình, có nghĩa.”

Chính hai chữ “tình nghĩa” đã cứu được mặt trời. Nhưng vào mùa đông thì mặt trời vẫn ngủ thật nhiều. Tôi thường hay thức dậy sớm. Khi có một giấc ngủ ngon, thức dậy sớm ta thấy tinh thần khoẻ lắm. Tôi sẽ pha một bình trà nóng. Tôi bỏ trà vô bình, chế nước sôi và để cho bình trà ngồi yên.
Ngồi yên trong giây phút
Hương thơm đã ngạt ngào
Một mình khi sương sớm
Độc bình lúc trăng sao.

Bài thơ thật dễ thương phải không em? Của bạn tôi đó. Bạn tôi uống trà một mình vào những đêm trăng. Tôi cũng uống trà một mình, vào buổi sáng. Mỗi buổi sáng, thức dậy tôi luôn thấy mình trẻ lại. Tôi sẽ ngồi thật yên để nghe một ngày đang đi tới. Lắng nghe. Tôi không dùng tới cái đầu, mà dùng trái tim của mình để lắng nghe. Ai cũng biết lắng nghe hết. Vậy mà đâu có mấy ai còn dùng tới trái tim của mình.

Một ngày mới sẽ đến. Chậm thôi. Và tôi hát:
Vào ngày mới
Lòng thênh thang
Chân bước tới
Không vội vàng (...)

Một ngày mới luôn làm cho ta trẻ lại. Chúng ta không bao giờ già. Tôi trẻ lại và em cũng vậy. Mỗi buổi sáng, chúng ta đều trở thành những em bé sơ sinh. Tự thân buổi sáng cũng là một em bé.

Vậy mà tôi biết rất nhiều người sợ già. Có người còn tin rằng chúng ta sinh ra, và chỉ sống trên thế gian này bảy, tám mươi năm thôi. Trong thời gian ngắn ngủi đó, chúng ta già nua và chết đi. Em nghe có dễ sợ không? Già nua và chết đi. Hai con ma này ám ảnh nhiều người lắm. Con ma đầu họ “Lão”. Con ma thứ hai họ “Tử”. Tôi biết chúng nó chứ sao không. Nghịch phá số một và hay làm người ta sợ hãi. Thật là hết chỗ nói.

Ngày xưa, có một người dạy phương pháp diệt trừ hai con ma. Nhưng mà nếu biết lắng nghe bằng trái tim, ta sẽ khám phá ra rằng chúng ta không bao giờ già nua cả. Không già nua và cũng không chết đi. Ngày nào, tôi cũng trẻ lại. Tôi được sinh ra trở lại. Có ai không được sinh ra trở lại vào buổi sáng đâu?

Ngày nào, em cũng được sinh ra trở lại. Và hôm nay chính tai tôi nghe em tập đọc. Tại sao em biết tiếng Hoà Lan vậy? Tôi hả? Tôi lớn lên ở Hoà Lan. Tôi đã đạp xe đến trường vào những mùa đông buốt giá. Hai tay tôi đỏ lên vì lạnh cóng. Tôi vừa học tiếng Hoà Lan, vừa học tiếng Việt. Có khi tôi không biết mình suy nghĩ trong ngôn ngữ nào. Và cũng có khi tôi không biết mình đang nghe thứ tiếng gì.

À, tôi nhớ ra rồi. Hồi mới đến Hoà Lan như là một đứa bé, tôi lập tức hiểu cô giáo người Hoà Lan. Tôi không cần học chữ nào cũng hiểu được cô. Còn người lớn, họ phải học lâu lắm mới hiểu tiếng Hoà Lan nổi. Sau này gặp lại cô giáo, tôi đã hỏi: “Em đã hiểu cô mà không cần biết tiếng Hoà Lan. Tại sao vậy? Cô dạy tiếng Hoà Lan cho rất nhiều trẻ em ngoại quốc. Có ai nói cho cô biết điều này hay không?” Cô giáo trả lời: “Trẻ em có khả năng lắng nghe. Chúng không nghe bằng những ý niệm trong đầu, cho nên cũng không cần đến ngôn ngữ.”

Phải rồi, lúc đó tôi đã nghe bằng trái tim. Khi nghe bằng trái tim, ta không cần đến ngôn ngữ. Tôi đã lắng nghe sự sống. Tôi đã biết lắng nghe em. Nơi sự sống, tôi thấy mọi người và mọi loài đang đổi mới trong từng giây từng phút. Và mỗi ngày, tôi trẻ lại.


Pháp, 10-2007

truyện / tuỳ bút Lữ Núi mở cõi thong dong :

truyện / tuỳ bút

Lữ

Núi mở cõi thong dong



Đứng giữa lưng chừng núi
Nhìn ra sóng vượt tầm
Cửa trời đôi cánh rộng
Núi mở cõi thong dong.


Đó là lần đầu tôi thấy bầu trời. Bầu trời xanh biếc đẹp lạ thường. Bầu trời với không gian bao la. Đi từng bước một lên núi, tôi linh cảm như có một cái gì phía sau đang vẫy gọi. Tôi quay lưng lại thì chợt nhìn thấy. Phải như lúc khác thì chắc tôi cũng không thấy gì cả. Nhưng hôm ấy, trời xui đất khiến làm sao mà tôi thấy được. Tôi thấy mình đang đứng ở lưng chừng núi và nhìn qua hai cánh cổng.

Cổng trời. Đúng là cổng trời. Hai cánh cổng trời mở rộng, cho tôi thấy một màu xanh thật đẹp. Sống tới mấy mươi tuổi đầu rồi mà cho đến giây phút đó, tôi mới biết màu trời xanh. Phải đến lúc đó tôi mới dám chắc một điều là nhiều người chưa từng thấy bầu trời xanh bao giờ. Tôi không đùa đâu. Và đây không phải là chuyện văn chương nữa. Nhìn thấy bầu trời lồng lộng, tôi mới bàng hoàng ý thức rõ ràng là mình đang ở đâu, và mình là ai.

Một con người bé bỏng, lần đầu tiên nhận ra rằng mình đang sống. Và tôi không chỉ sống trên trái đất nhỏ bé này mà thôi. Chung quanh tôi là không gian rộng lớn thênh thang. Không gian to lớn đến độ, trong một thoáng, tôi cảm thấy choáng ngợp. Cũng như một người nghèo khổ đột nhiên hay tin mình được thừa hưởng một gia tài kết sù, trị giá hàng tỉ Euro. Người đó sẽ run rẩy, và thay vì vui mừng thì đâm ra sợ hãi, nghi ngờ, không biết rằng mình đang sống trong mộng hay tất cả đều là sự thật.

Tôi nhìn thấy bầu trời xanh, rồi thấy luôn cả không gian đàng sau màu xanh đó. Không gian không phải là vô hạn. Vô hạn và hữu hạn không sao diễn tả được thực tại. Tôi thấy mình vỡ ra, tan loãng thành một làn không khí. Tôi thấy mình bay về phía trước, thấy mình đang nhận ra một thứ quê hương. Một thứ quê hương mà ta không thể nắm bắt được bằng ý niệm. Một thứ quê hương không gây cho ta nỗi nhớ. Đó là một vòng tay ấm áp và bao dung. Một nơi chốn trở về mà ta không bị kỳ thị, phân biệt. Nơi đó là một khung cảnh dễ chịu, ngọt ngào. Một quê hương không nằm bên trong, mà cũng không nằm bên ngoài ta.

Xoay người lại, tiếp tục leo lên núi, tôi vẫn ý thức rõ ràng hai cánh cổng trời đang mở rộng phía sau lưng. Chưa bao giờ tôi hạnh phúc bằng lúc đó. Tôi thấy mình sẽ không thể nào chui lại vào lớp vỏ đã vỡ, cũng như con gà con đã mổ thủng vỏ trứng và vui mừng nhìn thấy thế gian muôn màu ở chung quanh. Dưới chân tôi, từng tảng mây mỏng như sương đang bay. Tôi đã biết lối vào cổng trời. Tôi trở thành một tiên ông. Hay đúng hơn là một chàng tiên.

Trước mặt tôi, mọi cảnh vật bỗng chứa một không gian rộng lớn. Tôi không còn nhìn vạn vật trong cái tự thân nhỏ bé của chúng nữa. Nhìn một cây tùng mọc cheo leo trên sườn núi, tự nhiên tôi thấy cây tùng không còn là cây tùng nữa. Cây tùng là cây tùng với một không gian chung quanh và không gian ở cả phía trong cây tùng. Cây tùng trở thành rộng lớn, có khả năng ôm cả trái núi vào lòng của mình. Và trái núi cũng ôm lấy cây tùng.

Bạn đừng cho rằng tôi đang triết lý. Tôi không biết triết học là gì đâu. Tôi chỉ thấy mọi vật chung quanh như đang ôm lấy nhau. Cây tùng ôm lấy trái núi. Và trái núi ôm lấy cây tùng. Dường như tất cả vạn vật, trong đó có cả tôi, đều không còn giữ được một chút gì riêng tư cho mình.
Chẳng qua một lần đã hiểu
Núi cao biển lớn đâu từ
Đến đây bởi lòng tri kỷ
Đâu vì một chút riêng tư.


Bài thơ này của một nhà sư, cho đến lúc đó tôi mới thấy thấm thía. Tri kỷ là người hiểu được mình và hiểu được bạn. Cái hiểu đó không phải là một nhận thức, tri giác sâu sắc nào cả. Bằng cái đầu, ta không thể nào đạt được cái hiểu. Cái hiểu đó được làm toàn bằng khoảng trống. Sự hiểu biết chân thực là một khoảng trống. Cây tùng trở nên trống rỗng. Không có một thực tại riêng biệt nào thuộc về cây tùng. Trái núi trống rỗng. Mây bay trống rỗng. Vậy mà nhìn đâu, tôi cũng thấy cảnh vật thật đẹp.

Tôi dừng lại, thở một vài hơi thật sâu, rồi quay lưng nhìn lui một lần nữa. Đúng là hai cánh cổng vẫn còn đang mở rộng. Tôi nghĩ thầm: “Tôi đã thấy em rồi, sự sống ơi. Từ nay, tôi không còn chia chẻ sự sống ra thành những mảnh nhỏ vụn vặt nữa. Chúng ta đều là những đứa con của vũ trụ. Chúng ta thuộc về một gia đình thật lớn. Chúng ta không phải là những cá thể nho nhỏ, riêng biệt, cô đơn và hoang mang.”

Trong một thoáng, tôi đã nhìn thấy bầu trời. Và trong một thoáng khác, tôi nhìn thấy cây tùng. Chỉ một tích tắc, tâm thức tôi hoàn toàn thay đổi. Từ đó, tôi biết chúng ta đang ở trong một cảnh giới vô cùng đặc biệt. Có khi tôi gọi đó là thiên đàng. Nhưng thiên đàng là một từ dễ gây ngộ nhận. Em tôi nói: “Anh hãy tìm một từ thật hay để thế vào hai chữ thiên đàng.” Tôi không biết phải gọi là gì.

Giây phút hội ngộ kỳ đặc đã trôi qua, nhưng dường như vẫn còn y nguyên đó. Sự sống đã trở về với những sinh hoạt bình thường. Cũng có giận, buồn, thương và ghét. Nhưng mọi cái bình thường đó không còn như ngày xưa nữa. Tôi nghĩ: “Có phải tất cả chỉ vì một giây phút hội ngộ ở giữa lưng chừng núi? Hay sự sống là một thứ trái cây, đến một lúc nào đó thì chín muồi, trở nên rất thơm và rất ngọt.”


Pháp, 10-2007

NHỚ KHUẤT NGUYÊN

Đời đục cả , chỉ một mình ta trong
Đời say cả , chỉ một mình ta tỉnh
Khuất Nguyên







NHỚ KHUẤT NGUYÊN

Trần Hồ Dũng


vàng bay ! vàng bay !

ai người múa sáo

ai kẻ vung đàn

hạc vàng đi mất

ngàn năm mây bay

vàng rơi! vàng rơi !

ai người đập sáo

ai kẻ thiêu đàn

hạc vàng bay mất

sông trôi ngàn năm

Ai say ? ai tỉnh ?

Ai đục ? ai trong ?

Chí ta , ai biết ?

lòng ta , ai hay ?

mượn dòng nước bạc !

rửa lòng ta ngay !

buồn ai , sông lạnh

bạc đầu mây bay

Hồn ai còn lạnh

nhớ thế gian này

hạt sương bay - trần hồ dũng

HẠT SƯƠNG BAY

cánh chim đã bỏ non về

em rồi cũng giã câu thề ngày xưa

hiên ngoài rớt giọt mưa thưa

vầng trăng lẻ bóng đong đưa phận buồn

em về hong tóc mây nguồn

con chim nào hót cho ơ thờ bến sông

tiễn em rót chén rượu nồng

suối khe thôi cũng chia lòng từ đây

em đi theo gót ngàn mây

bỏ ta ở lại nghe cây cỏ sầu

mai sau đứng ngóng giang đầu

nhớ nhau một thuở qua cầu sương bay

trần hồ dũng .saigon 1986

ÐĂNG U CHÂU ĐÀI CA

ÐĂNG U CHÂU ĐÀI CA

 Trần Tử Ngang



登幽州臺哥

前不見古人，
 
後不見來賈。
 
念天地之悠悠，
 
獨愴然而涕下。



ÐĂNG U CHÂU ĐÀI CA

Tiền bất kiến cổ nhân

Hậu bất kiến lai giả

Niệm thiên địa chi du du

Ðộc thương nhiên nhi lệ hạ

                    Trần Tử Ngang


--------------------------------------------------------------------

( BẢN DỊCH : TRẦN HỒ DŨNG )


Đến Đài Ung Châu

1)
chẳng hay người xưa đến

chẳng biết người sau qua

trời đất quá bao la

Mình ta tuôn nước mắt


2)
Trước , chẳng thấy ng ười xưa

Sau , biết ai sẽ tới ?

Ngẫm trời đất vô cùng

Một mình tuôn dòng lệ

3)

Ai người xưa đã đến đây ?

Ai người sau nữa có ngày sẽ qua ?

ngẫm trời đất rộng bao la

Thầm tuôn giọt lệ , riêng ta bùi ngùi .

TÌNH CỜ ĐỌC BÀI THƠ CŨ - Tran Ho Dung

TÌNH CỜ ĐỌC BÀI THƠ CŨ

tran ho dung
Tặng Lê Hoàng Thanh Thủy ,
người bạn đời yêu quý của tôi .THD


Tình cờ đọc bài thơ cũ

Năm nào em viết tặng anh

Nét chữ chưa mờ năm tháng

Như tình em vẫn rộn ràng


*

Em , nụ hoa hồng mới nở

Ngập ngừng đón giọt sương mai

Anh , ngọn gió xuân buổi sớm

Cùng em dệt mộng ban đầu


* *
Dưới mái tranh nghèo ngày ấy

Ta cùng ca hát bên nhau

Sẻ chia nỗi niềm cay đắng

Vẫn tin sẽ có một ngày

( Ngày ấy mặt trời sẽ mọc

Xua tan đi đám mây mù

Giông tố không còn đến nữa

Tình mình sẽ mãi bền lâu )


* * *

Đầu tuần chở em đi học

Bắt đầu cuộc sống gian lao

Cứ ngóng trông ngày thứ Bảy

Chờ mong bóng dáng em về


* * * *

Ngày ấy cảnh nhà hiu quạnh

Một mình quanh quẩn vào ra

Anh vẫn ngày ngày đến lớp

Tìm vui bên đám học trò

Cỏ mọc quanh khu vườn cũ

Nắng vàng rọi túp lều tranh

liêu xiêu bước chân cô qụanh

Lòng anh mãi đợi em về

Ngày cuối tuần qua rất vội

Em về thóang chốc rồi đi

Niềm vui , nỗi buồn chen lẫn

Rồi trông , rồi đợi từng ngày

Anh vẫn mỗi ngày đi dạy

Tối về lại ngóng chờ em

Như đêm cứ chờ đợi sáng

Như cây nhớ ánh mặt trời


Sao Hôm , sao Mai cách trở

nhưng lòng mãi nghĩ về nhau

Sâm Thương muôn đời chỉ một

Dù ai tìm cách chia lìa


Rồi em ra trường đi dạy

Bao lo toan mãi chất chồng

Rồi cuốn vào vòng cơm áo

Ai còn nhớ mộng ngày xưa ?

Vẫn biết cuộc đời chẳng thể

Êm đềm như những vần thơ

Thắp nén hương lòng ngày ấy

Nhủ lòng dù có bao giờ



Tình cờ đọc bài thơ cũ

Năm nào em viết tặng anh

Nét chữ chưa mờ năm tháng

Mong tình em vẫn rộn ràng


Sài Gòn , đầu mùa hạ 2003
( nhân đọc một bài thơ cũ em viết tặng anh cách đây 17 năm ).TRAN HO DUNG