2014, bài toán trắc nghiệm thuyết Abenomics

Theo RFI

2014, bài toán trắc nghiệm thuyết Abenomics

Tokyo cùng lúc huy động ngân sách nhà nước, chính sách tiền tệ và chiến lược kinh tế để thực sự đưa nước Nhật đi lên - REUTERS

Thanh Hà

Chính sách kinh tế Abenomics bắt đầu đem lại những thành quả mong đợi. 2014 mở ra nhiều hứa hẹn với kinh tế Nhật Bản. Nhưng thách thức vẫn còn đó. RFI Việt ngữ phỏng vấn chuyên gia kinh tế Trung tâm Nghiên cứu về Triển vọng và Thông tin quốc tế CEPII, Evelyne Dourille Feer.

Chỉ số tin tưởng của các doanh nhân Nhật cao chưa từng thấy trong 6 năm qua. Thị trường chứng khoán Tokyo tăng giá hơn 50 % trong năm 2013. GDP của nền kinh tế thứ 3 thế giới đạt 2 %. Đó là những thành tích của thủ tướng Shinzo Abe sau một năm cầm quyền. Thủ tướng Shinzo Abe đề ra mục tiêu đẩy lùi giảm phát và nâng tăng trưởng kinh tế nước nhà lên 3% trong tương lai.
Ông Shinzo Abe trở lại chức vụ Thủ tướng vào lúc Nhật Bản vừa thoát khỏi giai đoạn 3 năm đình đốn ; xuất khẩu giảm sút một phần do căng thẳng tranh chấp chủ quyền biển đảo với Trung Quốc và khủng hoảng tài chính châu Âu ; tiêu thụ nội địa giậm chân tại chỗ.
Trong bối cảnh đó ông Shinzo Abe tung ra « ba mũi tên » trong chính sách kinh tế mang tên mình, được gọi là Abenomics. Cụ thể là sử dụng cùng lúc ngân sách nhà nước để bơm thêm tiền vào guồng máy kinh tế quốc gia, huy động ngân hàng trung ương BoJ mở van tín dụng với hai dụng ý : phá giá đồng yen để kích thích xuất khẩu và cố tình đẩy vật giá leo thang, hòng chặn đứng vòng luẩn quẩn của hiện tượng giảm pháp. Tokyo muốn đẩy lạm phát lên thành 2 %.
Ở giai đoạn ba, chính phủ Nhật bắt đầu tiến hành hàng loạt các biện pháp cải tổ cơ cấu để đem lại khả năng cạnh tranh lớn hơn cho nước Nhật. Để giải quyết núi nợ đã tương đương với gần 250 % GDP chính phủ quyết định tăng thuế trị giá gia tăng TVA đang từ 5 % lên thành 8 % (kể từ ngày 01/04/2014) và 10 % vào đầu năm 2015. Đổi lại Tokyo thông báo thêm một kế hoạch hỗ trợ kinh tế 50 tỷ euro cho tài khóa 2014-2015 và giảm thuế đánh vào các doanh nghiệp.
Tăng trưởng Nhật Bản trong năm 2013 đạt 1,8 %. Chỉ số giá cả tăng 0,3 %. Giới phân tích đang nói tới một « sự phục hồi từng bước » của nước Nhật.
Toàn cảnh kinh tế Nhật Bản 2014
Trả lời phỏng vấn của ban Việt Ngữ RFI bà Evelyne Dourille Feer chuyên gia kinh tế Nhật Bản thuộc Trung tâm Nghiên cứu về Triển vọng và Thông tin quốc tế CEPII, tác giả cuốn « L’Economie du Japon – Kinh tế Nhật Bản », nhà xuất bản Repères - ấn bản 2014 vừa ra mắt độc giả, chờ đợi trong một hoặc hai quý đầu năm nay, tiêu thụ và đầu tư của Nhật sẽ bị chựng lại dưới tác động của việc Tokyo tăng thuế TVA.
« Đáng chú ý hơn cả là thuế trị giá gia tăng TVA của Nhật sẽ tăng lên thành 8 % kể từ ngày 01/04/2014. Điều đó có nghĩa là tiêu thụ sẽ giảm đi và qua đó kinh tế Nhật sẽ giảm sụt trong 1 hoặc 2 quý đầu năm. Cũng phải nói là trong sáu tháng qua các hộ gia đình Nhật Bản đã mua sắm nhiều hơn thường lệ. Họ mua sắm trước khi thuế TVA tăng.
Như vậy trong quý 2/2014 chỉ số tiêu thụ sẽ thấp hơn so với chờ đợi. Mỗi khi tăng thuế TVA thì tác động đầu tiên là người dân ít mua sắm hơn. Qua đó kinh tế sẽ bị chựng lại ở giai đoạn đầu. Mức độ giảm mạnh hay nhẹ thì tùy thuộc vào nhiều yếu tố.
Thí dụ như theo dự phóng của ngân hàng Thụy Sĩ Crédit Suisse, kinh tế Nhật Bản nhìn chung trong năm nay sẽ tăng thêm hơn 2 % so với tài khóa 2013 (+ 1,7 %). Trong khi đó hầu hết các dự báo khác đều cho rằng GDP của Nhật trong năm 2014 sẽ tăng chậm hơn so với thành tích của năm vừa rồi một chút.
Có ba lý do khiến ngân hàng Crédit Suisse tương đối lạc quan : một là trước viễn cảnh Nhật Bản sắp thoát khỏi cảnh giảm phát các doanh nghiệp sẽ đầu tư trở lại. Hai là mức tiêu thụ của tư nhân tuy có bị giảm đi nhưng thay vào đó là tiêu thụ công cộng sẽ tăng lên qua các dự án đầu tư của nhà nước. Lý do thứ ba là Crédit Suisse thực sự chờ đợi xuất khẩu của Nhật Bản trong tài khóa 2014 đi lên ».
Nhật đã thoát khỏi giai đoạn đình đốn
Theo dự phóng của ngân hàng trung ương Nhật, tỷ lệ tăng trưởng của xứ hoa anh đào trong tài khóa 2013-2014 sẽ lên tới 2,7 % một mức cao hiếm có. Nhưng do tác động của thuế TVA chỉ số đó sẽ sụt xuống chỉ còn 1,3 % trước khi tăng lên trở lại vào năm 2015 và 2016. Về câu hỏi Nhật Bản đã thoát khỏi giai đoạn đình đốn hay chưa chuyên gia của trung tâm CEPII, bà Dourille Feer tỏ ra thận trọng. Bà phân tích :
« Tôi không hoàn toàn đồng ý khi nói rằng kinh tế Nhật đã bị đình đốn trong suốt thời gian dài. Bởi vì trong giai đoạn 2002-2007 GDP Nhật Bản tăng ở nhịp độ trên dưới 2% một năm. Đà vươn lên đó bị khủng hoảng toàn cầu 2008 đánh sập. Thế rồi năm 2011, thì Nhật Bản phải đối mặt với trận động đất và sóng thần, tai nạn nhà máy điện hạt nhân Fukushima. Kèm theo đó là những hậu quả tai hại về mặt kinh tế.
Nhưng cũng phải nói là trong năm 2013 vừa qua, chỉ số tin tưởng của người dân Nhật Bản đã tăng lên đáng kể. Dư luận chưa bao giờ tỏ ra lạc quan như trong 12 tháng trở lại đây. Chỉ số chứng khoán Tokyo tăng 57 % năm ngoái. Đây là một kỷ lục thế giới ! Nhưng tất cả những dấu hiệu khả quan đó khá mong manh vì sự phục hồi kinh tế có lâu dài hay không còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố ».
2014 đầy bất trắc
Vậy câu hỏi đặt ra đâu là những rủi ro đối với kinh tế Nhật Bản trong năm nay. bà Dourille Feer, tác giả cuốn « L’Economie du Japon » trả lời :
« Năm nay Nhật Bản vẫn đứng trước một bất trắc lớn. Trong hai giai đoạn đầu của chính sách kinh tế do Thủ tướng Abe khởi động đã cho phép đẩy lui lạm phát, đồng yen giảm giá 18 % so với đô la Mỹ và điều này đã đem lại một làn sinh khí mới cho ngành xuất khẩu của Nhật, huy động ngân sách nhà nước để bơm tiền vào cho hệ thống kinh tế. Giờ đây đến lượt khu vực kinh tế tư nhân phải tham gia, phải đầu tư, tiêu thụ để tạo đà cho một sự phục hồi vững chắc. Ở giai đoạn này, giới chủ phải tăng lương cho người lao động, để người ta mua sắm.
Các thống kê gần đây cho thấy các doanh nghiệp Nhật Bản đang đầu tư trở lại. Nhưng chưa có dấu hiệu nào cho thấy lương tháng của nhân công Nhật Bản sẽ tăng kể từ tháng 4/2014. Trong khi đó tăng sức mua cho các hộ gia đình là một yếu tố cần thiết để biến tiêu thụ nội địa thành một động lực kéo kinh tế đi lên.
Câu hỏi đặt ra là lương của người dân có được tăng hay không. Đấy hãy còn là một ẩn số. Nếu không có sự hỗ trợ của tư nhân, chính sách kích cầu của chính phủ Nhật chỉ trông cậy vào chi tiêu công cộng thì điều này sẽ rất nguy hiểm. Chúng ta biết rằng nợ công của Nhật Bản hiện đã cao gấp đôi so với GDP của quốc gia này ».
Tổng kết một năm Abenomics
Với hai mũi tên đầu, thủ tướng Abe đã phần nào đạt mục tiêu. Tức là vực dậy kinh tế và tạo ra lạm phát. Nhưng hai mục tiêu đó đều rất « dễ vỡ ». Chuyên gia kinh tế Nhật Bản, bà Evelyne Dourille Feer tổng kết lại một năm của chính sách « Abenomics » :
« Các mục đích ưu tiên của ông Abe là nhằm kích thích kinh tế. Cụ thể là đẩy tỷ lệ tăng trưởng lên thành 3 % trong trung và dài hạn, bài trừ giảm phát. Nhật Bản đang từng bước đạt được mục tiêu thứ nhì. Năm nay chỉ giá của Nhật sẽ tăng khoảng 2 % nhưng đó chủ yếu do hàng nhập vào sẽ đắt hơn khi mà đồng yen đang giảm giá. Thế rồi Nhật Bản lại phải nhập năng lượng nhiều hơn để thay thế cho điện hạt nhân. Nói cách khác Nhật Bản bắt đầu thoát khỏi hiện tượng giảm pháp nhưng đó mới chỉ là một sự khởi đầu còn mong manh.
Về mục tiêu kích cầu thì chính quyền Nhật khá thành công như đã nói, nhất là trong sáu tháng cuối 2013 và trước khi Tokyo tăng thuế trị giá gia tăng. Biện pháp dùng ngân sách nhà nước để kích cầu cũng đã đạt được kết quả mong muốn. Chi tiêu công cộng củng cố tỷ lệ tăng trưởng của nền kinh tế Nhật Bản trong quý 2 và đặc biệt là quý 3/2013. Có thể nói là hai mũi tên đầu trong chính sách Abenomics mà Tokyo bắn đi đã trúng đích.
Còn lại mũi tên thứ ba : Sau khi đã chiếm được đa số ở Thượng viện, Thủ tướng Shinzo Abe yên tâm điều hành đất nước ít nhất là cho đến năm 2016. Kể từ sau cuộc tuyển cử hồi tháng 7/2013, Thủ tướng Nhật bắn đi mũi tên thứ ba : tức là kích thích khả năng cạnh tranh và khơi dậy tiềm năng phát triển của Nhật Bản.
Mục tiêu của mũi tên thứ ba trong chính sách kinh tế mang tên mình, thủ tướng Abe muốn nâng cao thu nhập đầu người cho toàn dân trong suốt 10 năm sắp tới và nhân lên gấp đôi tổng đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Nhật Bản, mở rộng sức cạnh tranh cho khu vực kinh tế tư nhân. Khác với hai vế đầu của chương trình vực dậy kinh tế Abenomics, mũi tên thứ ba là một chương trình cải tổ dài hơi và tác động đến toàn bộ cơ cấu của nền kinh tế Nhật Bản.
Nhìn chung chích sách Abenomics khá thành công. Vấn đề còn lại là tư nhân phải tiếp tay với chính phủ để tạo nên một sự phục hồi vững chắc. Năm 2014 tăng trưởng chưa thể cao vì chính phủ tăng tuế TVA. Nhưng tôi tin rằng cho hai năm tới, tức 2015 và 2016, tình hình sẽ sáng sủa hơn. Đồng thời, chính quyền và ngân hàng trung ương Nhật Bản sẽ phải từng bước đóng bớt van tín dụng, giảm bội chi ngân sách.
Điểm son của chính sách Abenomics nằm ở chỗ Tokyo cùng lúc huy động nhiều phương tiện - ngân sách nhà nước, chính sách tiền tệ và chiến lược kinh tế lâu dài - để thực sự đưa kinh tế Nhật đi lên ».
Nỗ lực của Thủ tướng Shinzo Abe sẽ như muối đổ bể nếu đầu tư và tiêu thụ tư nhân không tiếp tay với chính phủ, nếu như ngành xuất khẩu của xứ hoa anh đào bị trở ngại hay khủng hoảng đẩy giá năng lượng lên cao. Đó là những thách thức trong năm 2014, có thể đe dọa đến sự thành công của một chính sách kinh tế đầy tham vọng đã được ông Shinzo Abe áp dụng từ một năm qua.

Tội Ác của Tư Bản

Tội Ác của Tư Bản

Alan Phan

11 January 2014

Trước hết, đây hẳn là một đề tài khá quen thuộc với đa số dân Việt Nam; sau gần 70 năm trường kỳ huyên thuyên về những tội ác “đất không dung, trời không tha” của bọn giẫy chết. Tuy nhiên, trước khi đào sâu về các tội ác này, hãy xét lại cho kỹ những huyền thoại và thực tại.

Huyền thoại

Danh từ tư bản thường đi liền với thực dân và hình ảnh đầu tiên khi nói về tội ác là sự kiện những ông bà chủ da trắng từ Âu Châu qua xâm chiếm các nước nghèo đói lạc hậu ở Á, Phi…để thu nhặt khoáng sản tài nguyên đem về cho mẫu quốc, cũng như để bóc lột sức lao động của dân địa phương không khác gì chế độ nô lệ thời phong kiến. Khi gặp bất cứ sự chống đối nào, họ sẵn sàng đem quân đội công an ra đàn áp, giết hại…và sau đó, dùng vũ khí mềm như tôn giáo, văn hoá…để xoa dịu, bóp nặn tư tưởng.

Thành công nhất là đế chế Anh nơi mặt trời không bao giờ lặn; và tham tàn nhất là các anh chị Pháp, cũng tạo được nhiều khối thuộc địa khắp thế giới. Dù nhỏ hơn nhưng Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Hà Lan, Ý Đại Lợi…cũng kiếm được khá nhiều tài sản và chiến lợi phẩm. Nhật và Mỹ cũng tham gia cuộc chơi, nhưng đến muộn nên không tạo nhiều tiếng vang.

Hình ảnh này khá chính xác cho đến khoảng 1945, sau Thế Chiến thứ hai. Cuộc diện thế giới thay đổi mạnh mẽ thời đó, bắt buộc các quyền lực tư bàn phải đổi thay.

Thực tại

Khoảng 60 năm trở lại đây, phải nói những tội ác thiêu huỷ đời sống bình nhật của người dân thường xuất phát từ các lãnh tụ cùng mầu da, và bọn trắng đã chùi sạch tay chân dơ bẩn.

Phổ thông nhất là các cuộc thảm sát dựa trên khác biệt về triết lý chính trị. Sách vở Trung Quốc đầy dẫy những cuộc thảm sát dân vô tội từ phát xít Nhật hay các cường quốc da trắng. Một thống kê lịch sử ghi nhận con số hơn 1 triệu nạn nhân dân sự của bàn tay xâm lược Nhật. Tuy nhiên, không người Tàu nào đả động đến con số 60 triệu người dân bị Mao thanh trừng. Hay cuộc nội chiến giữa phe Quốc Dân Đảng và Cộng Sản đã khiến hơn 8 triệu người thiệt mạng. Chỉ riêng anh độc tài tí hon Pol Pot, theo gương Mao, giết hơn 1/3 dân số của xứ Kampuchia.

Hiện nay, Bắc Triều Tiên vẫn coi chuyện tử hình là án nhẹ…chỉ cần đóng phim khiêu dâm hay không hát bài ca tụng cha con ông Kim là đủ tội để ra pháp trường. Các nước Zimbabwe, Somalia, Rwanda, Central African Republic, Congo.. là nhũng ví dụ não lòng khác cho số phận con người sinh nhầm chỗ.

Ngoài ra, phải nói thêm là mầu da của các tay tư bản đã không còn thuần trắng. Các tỷ phú Á Rập và Nhật Bản, các đại gia mới nổi của Trung Quốc, Ấn Độ, Mỹ La Tinh…đang sánh vai cạnh tranh với giới tư bản Âu, Mỹ, Úc…về quyền lực và phần bánh ngọt.

Chiến tranh uỷ thác

Một cuốn sách tôi đọc cách đây 10 năm (quên mất tên) mô tả về âm mưu của các nhà tài phiệt Do Thái tái cấu trúc lại bàn cờ quyền lợi của thế giới sau khi trật tự cũ bị lung lay. (Nhóm này sau hoạt động chính thức dưới danh nghĩa Trilateral Commission). Dù rất chi tiết và thuyết phục, tài liệu được xếp hạng như tiểu thuyết vì khó ai có thể tìm ra chứng cớ. Theo sách, các lãnh tụ và tỷ phú của Âu Mỹ nhận thấy những áp đặt bằng vũ lực và kềm kẹp khối dân thuộc địa không những tốn kém, thiếu hiệu quả…mà còn có thể gây những phản ứng xã hội và chính trị tổn hại đến mục tiêu sau cùng: sự thâu tóm tài nguyên và tiền bạc của các giống dân bị trị. Họ sáng tạo ra một chiến lược mới: chiến tranh uỷ thác (proxy wars).

Cũng tương tự như “outsourcing” ngày nay: hãy để bọn lãnh đạo địa phương hưởng một phần quyền lợi nhỏ. Bù lại, chúng sẽ cai quản và thay thế mình trong việc tận thu lợi nhuận. Tay chân và tăm tiếng các nhà tài phiệt sẽ không bị ảnh hưởng xấu; họ có thể nằm dài hưởng thụ những trái ngọt từ các thiên đường lớn nhỏ mà họ đã xây dựng với đủ loại đồ chơi cũng như hệ thống an ninh.

Hơn nữa, những số tiền hay tài sản mà các đàn em địa phương thâu tóm rồi cũng “châu về hiệp phố”. Nhờ một hệ thống pháp trị dân chủ, tự do và minh bạch, tiền từ các nơi vẫn liên tục chạy về Âu Mỹ Úc để tìm nơi trú ẩn an toàn.

Sự chuyển giao tội ác cho các tay chân địa phương là một bước đi vô cùng thông minh mà tôi tin rằng Tôn Tử cũng phải vuốt râu khen bọn hậu thế.

Những tội ác thực sự

Có cả triệu sách vở, hồ sơ tham khảo, tài liệu nghiên cứu…về những tác hại của hệ thống tư bản gây nên trên đủ mọi lĩnh vực văn hoá, chính trị, xã hội, kinh tế của hầu như tất cả quốc gia. Bạn nào ưa thích đề tài này có thể bỏ ra hơn chục năm mà vẫn chưa nắm được phần ngọn. Bài này chỉ là một gợi ý về tư duy tổng thể, một góc nhìn nhỏ nhoi của một vấn đề thực ra quá lớn, bao trùm mọi vận hành của chúng ta. Tôi chỉ xin các bạn lưu tâm đến vài “tội ác” chính mà giới tài phiệt đã điều khiển, xây dựng và phải chịu trách nhiệm.

Văn Hoá

Dù khó có thể định lượng và hiện gây ra nhiều tranh cãi, ảnh hưởng lớn nhất của triết lý tư bản mới qua “proxy wars” cũng như “toàn cầu hoá – globalization” là sự phát triển đại trà của một nền văn hoá dựa trên tham vọng và quyền lợi cá nhân, chủ nghĩa cơ hội chụp giựt và thu tóm, không đếm xỉa gì đến những ích lợi hay nghĩa vụ công cộng. Văn hoá tạo nên những con kiến hùng hổ, chăm chú vào sự nghiệp, đồng tiền và hưởng thụ instant- ngay lập tức. Lớp người thuộc giới giàu có, khôn ngoan…càng ngày càng trở nên vô cảm và xây khắp nơi những bức tường cách ly để ngăn ngừa bệnh nghèo và người nghèo xâm nhập. Trên thể chế quyền lực, cụm từ “ái quốc” vẫn còn hấp dẫn, nhưng quan trọng hơn trong cán cân tổng thể, lợi nhuận của các công ty đa quốc là tối ưu tiên.

Ngày xưa, học thuyết xã hội của Mác Lê cố dành ảnh hưởng với chiêu bài “quốc tế cộng đồng”, nhưng sau mấy thập kỷ thử nghiệm tại các nước nhỏ, rồi Đông Âu và Trung Quốc, bộ máy chánh quyền bị lộ chân tướng bịp bợm và lừa đảo. Ngày nay, các nước cựu Cộng Sản như Liên Sô, Trung Quốc lại là các nước theo thuyết tư bản hăng hái nhất, với tất cả tính chất độc tài, man rợ, sơ khai.

Trong khi đó, những nước khai sáng chế độ tư bản đang gặp nhiều chống đối trong nội bộ và theo đúng đường lối dân chủ pháp trị, nhiều xã hội đã phải điều chỉnh lần hồi, nhanh nhất là Bắc Âu và chậm chạp hơn là Bắc Mỹ.

Môi Trường

Từ nền văn hóa này, chúng ta không lạ khi thấy một thiểu số nhân loại đang cố tình che giấu và quên đi những tác hại về môi trường sinh sống chung của thế giới. Nạn biến đổi khí hậu với sự rã băng nhanh chóng của vùng Nam Bắc Cực, sự tàn phá môi trường xanh còn sót lại của những khu rừng từ Brasil đến ASEAN, sự ô nhiễm tồi tệ của các giòng sông bên Trung Quốc, sự việc “mưa át xít’ tràn ngập Âu Mỹ cũng như Á Phi… là một đe doạ thường trực mà những người dân nghèo ngu dốt vẫn chưa suy ra.

Tất cả phát sinh từ căn tính tham lam của con người không bị xã hội cộng đồng kiềm chế, mà còn được khuyến khích hàng ngày hàng giờ qua các bộ máy tuyên truyền. Các mẩu chuyện tào lao về đại gia, về siêu sao chân dài, về “cướp, hiếp, giết” được đại đa số nhân loại từ dân trung lưu Âu Mỹ đến các bạn chân đất nghèo khổ ở Á, Phi…thu nhận làm món quà tinh thần vô cùng quý báu. Những ai nhàm chán thì có những gánh xiếc thời công nghệ số…các trận đá bóng, các giải thể thao, các màn nhạc hội…Tất cả khiến con người sau giờ làm việc không còn sức lực để suy ngẫm, thiền định hay lưu tâm đến những việc “không phải chuyện mình”.

Cố tình nhiễm độc

Cái tàn bạo tưởng là vô tình của hệ thống xã hội tư bản đẻ ra một tầng lớp quản lý chăm chú vào lợi nhuận cho các ông bà chủ (gọi là nhà đầu tư) đến nỗi họ quên mất những đạo lý tối thiểu của nhân cách. Ngoài những nhũng lạm tồn tại khắp nơi, khi thì kín đáo vì pháp trị, khi thì công khai nhờ luật rừng, qua hình thức kinh doanh dùng tiền người khác – OPM (dù là đầu tư của tư nhân hay lấy tiền thuế phí của công), sự chiếm đoạt và cướp giật trở thành một trò chơi nhiều giải thưởng.

Những thí dụ về sự cố tình nhiễm độc qua thực phẩm, dược phẩm, hoá chất, biến đổi gen… không chỉ giới hạn vào các anh chị kinh doanh nhỏ lẻ ở Trung Quốc mà còn là nguyên tắc làm việc và xây đế chế đa quốc đa lợi của cả ngàn đại gia Âu Mỹ từ mấy trăm năm qua.

Chỉ sau khi bị phơi bày về liên hệ giữa ung thư phổi họng và thuốc lá, các công ty Phillip Morris, BAT… mới ngừng là những cổ máy in tiền. Nhưng nếu bị chận ở các quốc gia phát triển, họ vẫn ào ạt tiến chiếm thị trường của các quốc gia mới nổi nhưng còn lạc hậu.

Bao nhiêu thập kỷ qua, Coca Cola và Pepsi biết rõ về tác hại khủng khiếp của sô đa chứa đường hoá học trên căn bệnh đái đường của bao nhiêu trẻ nhỏ. Nhưng họ chặn đứng mọi mưu toan can thiệp của các tổ chức xã hội bằng cách mua chuộc mọi chính trị gia sẵn sàng nhận đóng góp. Các công ty giải khát lớn nhỏ tại các quốc gia nghèo cũng học sát tấm gương để trở thành những blue chips của thị trướng chứng khoán, a la Coke and Pepsi models.

Mỡ hoá chất transfat đã được minh chứng là nguy hiểm cho tim mạch, nhưng đến nay, các công ty thực phẩm lớn như Nestle, Kraft… và cả McDonald, KFC… vẫn tìm đủ cách để tránh né ngăn chận những bộ luật đang được soạn thảo.

Về dược phẩm, sự cấu kết giữa các quan chức FDA, các bác sĩ cho toa và các nhà quản lý Pfizer, Novartis, Merck, Roche, AstraZeneca … để bán thuốc giá cao tối đa cho dân, vẫn là một đề tài đang bị điều tra và khảo sát bởi rất nhiều nhà khoa học và hoạt động xã hội.

Tóm lại, tôi không có ý định viết một cuốn sách ngàn trang về những thí dụ vô cùng đa dạng và nhơ nhớp của các công ty đa quốc. Nhưng bất cứ ai có thì giờ và động lực, các bạn sẽ không thiếu tài liệu tham khảo khắp thế giới.

Thay cho câu kết

Qua một đoạn văn ngắn của tư duy cá nhân về một triết thuyết có thể mô tả là vĩ đại (nói về tầm ảnh hưởng, không phải tốt xấu), tôi muốn xác định thêm hai điều về tư bản:

a.      Chúng ta đều là tư bản

Trong thực tại, dù mang bất cứ tên gọi hay tước hiệu gì, khi tham gia vào kinh doanh, đi làm cho chánh phủ hay tư nhân hay các tổ chức thiện nguyện, đầu tư, sử dụng ngân hàng và các hệ thống thương mại tài chính quốc tế, chúng ta đã trở thành một mắc xích của chế độ tư bản. Trừ những nhân vật phi thường đã thoát ra thế tục, về ở ẩn, sống tự lập không cần trao đổi mua bán (các vị lãnh đạo tôn giáo thường giao tiếp với thế tục nhiều hơn các bạn), những ai còn lại đều chấp nhận cuộc chơi của tư bản, dù thương hay ghét hay dửng dưng.

Ngay cả tại Bắc Triều Tiên, ngoài 1 thiểu số rất nhỏ đang lây lất chờ chết, một người dân khi nhận thực phẩm cứu trợ, sủ dụng các vật dụng từ thiên đường Trung Quốc…cũng đã và đang làm một con cờ trong trò chơi tư bản.

b.      Cái tự do của tư bản

Dù là một triết thuyết tràn khắp toàn cầu và gần như 100% nhân loại là tín đồ, tư bản không có kinh sách nào chánh thức, không có tổ chức, không có lãnh đạo, không có đảng phái, không có cả một bộ phận nào để ban phát thẻ hội viên. Bạn có muốn gia nhập hay đứng ngoài cuộc chơi là một lựa chọn đơn thuần cá nhân. Tuân theo quy luật (không viết ra rõ ràng) thì bạn có thể thâu ngắn con đường đến mục tiêu. Không thì cứ chậm rãi, không ai thúc hối, phê bình hay đòi bạn tự phê hết. Muốn học về tư bản thì phải tự đi tìm tài liệu, chỉ muốn nghe Lý Nhã Kỳ dậy về kinh doanh thì cứ tự nhiên.

Chính vì cái căn bản “tự do” này, nên tư bản tha hồ diễn biến hoà bình hay chiến tranh, tha hồ điều chỉnh, tái cấu trúc…kiểu lớn kiểu nhỏ, tuỳ người tham dự quyết định. Và đó cũng là lý do tư bản sẽ sống thêm vài thế kỷ  nữa, mặc cho những khiếm khuyết luôn luôn tồn tại.

Nhưng cá nhân tôi thích nhất một điều về tư bản: không ai léo nhéo bên tai tôi suốt ngày về ưu việt, về đỉnh cao, về quyết liệt. Cứ làm đi rồi biết liền.

Alan Phan

Source : GOC NHIN ALAN

Đồng sàng Bắc Kinh - Hà Nội: Nỗi bi thiết từ nợ công

14/01/2014

Đồng sàng Bắc Kinh - Hà Nội: Nỗi bi thiết từ nợ công

Phạm Chí Dũng

Thân phận “nước giàu dân nghèo” của nền kinh tế Trung Quốc không chỉ làm liên lụy đến số phận nền kinh tế thế giới mà còn góp phần chung quyết đối với vận mạng của nền kinh tế và cả thể chế Việt Nam.

Linh cảm bất an của những người Việt còn tinh thần dân tộc về một sự chuẩn y tai hại của chính thể Bắc Kinh vào thể chế cầm quyền Hà Nội - thông qua “gói hỗ trợ” kinh tế bất thường trong những năm tới - sẽ có thể được giải nguy bởi cơn nguy biến có khả năng nổ ra ngay trong lòng nền kinh tế Nội Hán chỉ trong vài ba năm nữa.

Ít nhất vài dấu hiệu nguy biến như thế đang phát lộ và trở nên lớn lao hơn nhiều so với những nhận định thầm cảm trước đây. Tinh thần trưởng thành khá nhanh chóng như vậy đã diễn biến theo chuỗi logic bất biến: ngân hàng và nợ xấu.

3.000 tỷ USD nợ công!

Từ đầu năm 2013, ít nhất 3 ngân hàng lớn của nước ngoài là Goldman Sachs, Citigroup và Bank of America đã bất ngờ thoái toàn bộ vốn đầu tư khỏi hệ thống ngân hàng Trung Quốc. Trào lưu chủ động rút vốn này đã kéo theo sự thoái lui của một số quỹ tài chính quốc tế khỏi thị trường chứng khoán quốc gia đầy kiêu ngạo này, khiến cho chỉ số Thượng Hải Composite không thể nào ngóc đầu lên được. Từ thời điểm hoàng kim năm 2007 đến nay, dù chỉ số này đã mất đi 40% giá trị đỉnh, nhưng dĩ nhiên đà suy thoái chưa dừng ở đó.

Nếu chứng khoán được xem là tín hiệu tiên phong báo trước xu hướng vận động của kinh tế, thì đó chính là một logic khác đã dẫn đến tình thế nợ công trở nên hiểm nghèo đột ngột đối với toàn bộ nền kinh tế Trung Quốc, điều mà ngay cả “tiến sĩ tận thế” Nouriel Roubini, trong nhiều đánh giá và dự báo trước đây về chuyển động của kinh tế Trung Hoa, cũng không thể bao quát được.

Đột biến đã xảy ra khi năm 2013 bước vào những ngày cuối cùng. Chính vào lúc đó, cơ quan kiểm toán Trung Quốc bất ngờ công bố số nợ công của nhà nước này đã lên đến 3.000 tỷ USD. Con số này, xét về mặt giá trị tuyệt đối, gần bằng toàn bộ kho dự trữ ngoại tệ khổng lồ của Trung Hoa đại lục.

Một kinh ngạc cũng đã phát vỡ. Mới vào năm 2011, nợ của các chính quyền địa phương chỉ được báo cáo vào khoảng 1.450 tỷ USD, cho dù khi đó ước đoán của những tổ chức xếp hạng tài chính độc lập có tiếng trên thế giới như Credit Suisse và Fitch Ratings là 2.200 tỷ USD. Thế nhưng đến nay, nợ của khối chính quyền địa phương đã tăng lên gấp đôi.

Cú vọt lên gấp đôi đó lại chỉ tăng tốc trong một thời gian ngắn ngủi. Vì sao lại xảy ra một giấc mơ chóng mặt như thế?

Có hai cách giải thích: hoặc giới ngân hàng trung ương Trung Quốc đã cố tình giấu nhẹm về con số thực nợ xấu của các chính quyền địa phương và cả về số nợ công của đất nước này; hoặc những người làm chính trị chuyên nghiệp như Tập Cận Bình muốn thực sự nhìn thẳng vào sự thật trần trụi để tiến hành một cuộc cải cách kinh tế lớn chưa từng thấy - chỉ dấu được xem là ngang ngửa với kế hoạch hiện đại hóa Trung Quốc mà Đặng Tiểu Bình đã ồn ào khoa trương từ cuối những năm 1970.

Cũng còn một cách lý giải sâu xa và khó nói hơn: sau khi đã trở thành hiện tượng chưa từng có trong giới chính khách Trung Quốc về thắng lợi thâu tóm quyền lực chỉ trong vòng một năm từ khi nhậm chức, Tập Cận Bình muốn dùng sự thật về nợ xấu và nợ công để tạo nên một chiến dịch “perestroika” mà từ đó sẽ khuynh loát toàn bộ hệ thống điều hành của chính quyền, khiến chính phủ và các thành viên của nó phải phụ thuộc hoàn toàn vào các quyết định của tổng bí thư kiêm chủ tịch nước, từ đó làm rõ hơn hẳn tính thực tiễn về cơ chế “nhất thể hóa” trong việc tập trung hóa quyền lực trên toàn cõi Trung Hoa.

Cần lưu ý, chủ đề dần công khai hóa nợ xấu và nợ công đã chỉ diễn ra sau hội nghị trung ương 3 của đảng vào tháng 11/2013 - một cuộc họp cho thấy Tập Cận Bình đã không hoàn toàn thành công trong ý đồ muốn tạo ra một cuộc cải cách liên quan đến cơ chế giảm độc quyền doanh nghiệp quốc doanh, cải cách hệ thống ngân hàng và đa dạng hóa chế độ sở hữu đất đai.

Đồng sàng

Nhưng nói gì thì nói, mọi chuyện cũng đã trở nên xấu hơn đáng kể so với vài năm trước. Có đến 70% hoặc hơn nợ của các chính quyền địa phương phụ thuộc không thể chối cãi vào thị trường bất động sản tại đất nước này. Mà tình trạng bất động sản lại vẫn nằm nguyên trong một nghịch lý quá nan giải: bất chấp giá nhà đất vẫn tiếp tục tăng tiến tại phần lớn trong 70 thành phố chính của Trung Quốc, chính quyền ở nhiều nơi vẫn không thể giải quyết được hàng tồn kho nhà đất, đặc biệt là khối ung thư khổng lồ căn hộ cao cấp. Tính thanh khoản vẫn chưa thoát khỏi bóng ma giảm phát.

Nhiều người trong giới phân tích quốc tế và cả tại Hồng Kông đã khẳng định là thị trường bất động sản Trung Quốc chắc chắn sẽ sụp đổ. Thời điểm sụp đổ có thể trong từ 3 - 5 năm nữa.

Khác hẳn với tốc độ giảm nhiệt đáng kể đến 30% của thị trường bất động sản Singapore, giới điều hành chính sách nhà đất Trung Quốc đã hầu như thất bại trong việc điều tiết giá nhà quá nóng, cho dù những chính sách như đánh thuế đối với việc người dân sở hữu căn hộ thứ hai đã được đưa ra từ năm 2012. Cho tới nay, không những không giảm, giá nhà vẫn tiếp tục phi mã. Một cuộc thăm dò dư luận cho thấy có đến 70% người được hỏi không hài lòng hoặc phản ứng phẫn nộ vì giá nhà quá cao so với thu nhập trung bình của người lao động.

Tình hình phân hóa quá lớn về giá nhà đất và thu nhập ở Trung Quốc cũng có thể gần tương tự xã hội Việt Nam - nơi mà giá nhà đất cao gấp 25 lần thu nhập bình quân của người lao động, trong khi tiêu chí hợp lý của Liên hiệp quốc đưa ra chỉ dưới 5 lần.

Không thể giải quyết được việc bình ổn giá nhà đất, chế độ chính trị ở Trung Quốc cũng đương nhiên đang tuyệt vọng trong mục tiêu làm cho hố phân hóa giàu nghèo hẹp lại, do đó càng khiến tâm trạng bất mãn và tâm lý thù ghét người giàu trong dân chúng trở nên đại trà và sắt máu hơn.

Cũng không thể giải quyết được nạn tồn kho nhà đất, hệ thống ngân hàng Trung Quốc luôn phải đối mặt với nguy cơ đổ vỡ, và hơn nữa là dạng domino sụp đổ liền mạch giữa các ngân hàng. Bài học gần nhất mà chắc chắn giới điều hành kinh tế Trung Quốc không thể nào quên là sự sụp đổ bất ngờ của ngân hàng Lehman Brothers ở Mỹ vào tháng 10/2007, dẫn tới cuộc suy thoái toàn diện tại quốc gia hùng mạnh nhất thế giới này trong 17 tháng.

Đó cũng là hình ảnh đơm hoa kết trái của cơ chế “đầu tư nhiều nhất trong thời gian ngắn nhất” ở Trung Quốc vào thời kinh tế hoàng kim những năm 2006-2007, tương tự với Việt Nam. Nhưng mọi chuyện vẫn chưa phải hết, vì ngay cả sau cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới năm 2008 và đến thời kỳ tạm phục hồi năm 2009-2010, Bắc Kinh và Hà Nội vẫn đua nhau tiếp tục đầu tư theo cái cách “tiền đổ vào cho đến lúc sụp đổ hoàn toàn”.

Hoàn cảnh Hà Nội còn tàn thiết hơn: sau 6 năm suy thoái với nền kinh tế vẫn hầu cạn kiệt sức hồi sinh, sau cú đổ nợ lên đầu con cháu với tỷ lệ nợ công hiện thời lên đến 95-98% GDP, giới lãnh đạo và những tập đoàn cá mập nhà nước vẫn không ngớt vay mượn từ ODA và các nguồn tín dụng quốc tế khác.

Vay mượn cho đến khi sự đổ vỡ trở nên tuyệt đối…

Đèn nhà ai nấy rạng

Không thể né tránh rằng, tương lai đổ vỡ sẽ hoàn toàn không xa vời, đặc biệt ứng với nền kinh tế Việt Nam. Còn với Trung Quốc, bởi tiềm lực kinh tế mạnh hơn hẳn, trước mắt giới điều hành kinh tế tại quốc gia này vẫn chưa phải quá lo lắng về một cận cảnh kinh hoàng.

Tuy nhiên, tỷ lệ nợ công/GDP ở Trung Quốc hiện thời đã lên đến 50% theo các con số báo cáo của chính cơ quan kiểm toán nước này. Còn nếu theo tính toán của một số cơ quan phân tích độc lập của châu Âu, tỷ lệ nợ công tại Trung Quốc có thể cao hơn nữa, thậm chí đến 200%.

200% cũng là tỷ lệ nợ công mà Nhật Bản đã lâm vào trong thập kỷ 80 của thế kỷ trước. Dù cơ cấu nợ công chủ yếu là nợ trong nước, chừng đó đã là quá đủ để người Nhật phải rơi vào thập kỷ mất mát không tránh khỏi.

Sau nhiều năm tăng trưởng nóng và quá hãnh tiến về chủ thuyết “Trung Quốc trỗi dậy”, có thể không bao lâu nữa nền kinh tế và cả xã hội của đất nước này sẽ phải rước lấy sự mất mát ghê gớm. Cũng rất có thể, đó sẽ là một sự trả giá đau đớn, hoàn toàn không liên quan với ngữ nghĩa “hạ cánh mềm”. Thậm chí, cuộc hạ cánh cứng sẽ có thể mang ý nghĩa “đòn xoay chế độ”.

Với hiện tượng xuất hiện dấu hiệu khá rõ ràng về nợ xấu và nợ công được công bố ở Trung Quốc vào cuối năm 2013, có khả năng độ trễ để dấu hiệu biến thành thực chứng sẽ từ một đến hai năm. Và nếu trong năm 2014 các chính quyền địa phương tiếp tục bị ám ảnh nặng nề bởi núi hàng tồn kho nhà đất, cũng như không thể thanh toán phần lớn nợ cho chính quyền trung ương, thần chết sẽ lừng lững hiện ra. Năm 2015 sẽ chứng kiến sự biến mất của một tỷ lệ không nhỏ doanh nghiệp bất động sản và kéo theo tình cảnh băng hà của một bộ phận trong giới ngân hàng.

Viễn cảnh không mấy xa xôi đó hiển nhiên sẽ tác động tức thì qua đường biên giới Việt - Trung. Những gì mà giới quan chức “bốn tốt” ở Hà Nội đặt niềm tin và ấp ủ không ít hy vọng vào một “gói giải cứu” nhiều tỷ đô la từ Bắc Kinh cho năm 2014 và những năm tới sẽ có thể trở thành cái bánh vẽ không lồ không hơn không kém.

Thậm chí một khi kinh tế Trung Quốc rơi vào suy thoái, một tỷ đô la cũng không sẵn dành cho Hà Nội, để nói như một chuyên gia quốc doanh, một tỷ đô la cũng có thể khiến cho Nhà nước Việt Nam vỡ nợ.

Khi đó và như một câu tục ngữ dân gian, sẽ là “đèn nhà ai nấy rạng”. Không thể có chuyện ứng cứu lẫn nhau, nhất là khi các nền chính trị độc tài bị ngập ngụa bởi nạn tham nhũng và đã trở thành một thứ phản cảm không thể quá đáng hơn đối với lịch sử nhân loại.

P. C. D.

Tác giả trực tiếp gửi cho BVN

Source : BVN

Xu hướng chính trị năm 2014

VOA                         Nguyễn Hưng Quốc

12.01.2014

Không có gì bất ngờ và khó tiên đoán bằng chính trị. Ngay cả những chuyên gia giàu kinh nghiệm và có nhiều thông tin nhất cũng không thể tiên đoán được sự sụp đổ nhanh chóng và dễ dàng của các chế độ cộng sản ở Nga và Đông Âu vào những năm 1989-1991; cuộc khủng bố nhắm vào nước Mỹ năm 2001, từ đó, làm thay đổi hẳn cả tình hình thế giới, cũng như các cuộc nổi dậy làm sụp đổ các chế độ độc tài quân phiệt ở một số nước Trung Đông và Bắc Phi cách đây mấy năm.

Không có ai cả.

Bởi vậy, tôi chả dại gì nhảy ra làm một tên tiên tri điên rồ cho năm 2014.

Tuy nhiên, tiên đoán là một chuyện. Phân tích các xu hướng vận động dựa trên các mâu thuẫn chính vốn có khả năng gây ra xung đột lại là một chuyện khác.

Nhìn trên phạm vi thế giới, một số bình luận gia cho mâu thuẫn chính cần được theo dõi trong năm 2014 tập trung vào một số quốc gia như Thổ Nhĩ Kỳ, Iran, Trung Đông (chủ yếu là Iraq và Syria) và Trung Quốc; cũng như vào một số vấn đề lớn như lãnh vực an ninh mạng (cybersecurity) và đặc biệt, sự phát triển của al Qaeda (lực lượng khủng bố của người Hồi giáo cực đoan).

Ở phạm vi các nước Đông Nam Á, những vấn đề cần được theo dõi là cuộc cải cách ở Miến Điện, các biến động chống chính phủ ở Thái Lan và Campuchia, cuộc bầu cử Quốc hội và Tổng thống ở Indonesia, vấn đề nhân quyền và hợp tác kinh tế trong khu vực, và đặc biệt, tình hình trên Biển Đông cũng như các trò chơi siêu cường (super power game) giữa Mỹ và Trung Quốc liên quan đến Biển Đông và các nước liên hệ. http://thediplomat.com/2014/01/southeast-asia-10-trends-to-watch-for-in-2014/

Còn ở Việt Nam?

Về phương diện đối ngoại, mâu thuẫn chính chắc chắn vẫn tập trung vào mối quan hệ với Trung Quốc trên Biển Đông. Rất có nhiều khả năng là Trung Quốc sẽ thiết lập vùng nhận diện phòng không (Air Defense Identification Zone) trên con đường chữ U mà họ đã công bố từ năm 2009 như điều họ làm trên biển Hoa Đông năm ngoái.

Dĩ nhiên, đối với Biển Đông, Trung Quốc sẽ dè dặt hơn biển Hoa Đông. Trên biển Hoa Đông, họ chỉ đối đầu với Nhật Bản. Trên Biển Đông, ngoài Việt Nam, Trung Quốc sẽ phải đối đầu với Đài Loan, Malaysia, Brunei và Philippines. Thật ra, cả năm đều khá yếu và đều không phải là đối thủ của Trung Quốc. Điều Trung Quốc sẽ cân nhắc là sau các nước ấy là Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). Việc công bố vùng nhận diện phòng không trên Biển Đông có thể sẽ làm cho khối ASEAN trở thành đoàn kết hơn. Tuy nhiên, khả năng đoàn kết này sẽ bị giảm thiểu đáng kể khi Indonesia, quốc gia thường đóng vai trò lãnh đạo trong việc giải quyết các tranh chấp với Trung Quốc, đang ở trong giai đoạn chuyển tiếp quyền lực do cuộc bầu cử tổng thống sẽ được tổ chức vào tháng 7, 2014. Trước ngày bầu cử, chính phủ cũ của Tổng thống Susilo Bambang Yudhoyono không còn cái thế để tập hợp lực lượng; sau ngày bầu cử, chính phủ mới cũng sẽ chưa đủ lực để đương đầu với Trung Quốc. Có lẽ đó sẽ là thời điểm tốt nhất để Trung Quốc bộc lộ tham vọng làm bá chủ trên vùng trời ở Biển Đông.

Nếu Trung Quốc làm điều đó, chính phủ Việt Nam lại cũng sẽ tự kiềm chế để không xảy ra xung đột. Việt Nam chưa sẵn sàng cho bất cứ một cuộc xung đột vũ trang nào với Trung Quốc. Họ lại tiếp tục nhịn. Nhưng việc nhịn nhục lại làm nảy ra một vấn đề khác: Họ sẽ bị dân chúng nhìn như những kẻ bán nước hoặc quá khiếp nhược và bất lực. Chắc chắn sẽ không hiếm người sẽ xuống đường biểu tình hoặc lên tiếng trên các diễn đàn xã hội chống lại Trung Quốc. Bản chất của chế độ sẽ bị thách thức nghiêm trọng trong việc đối phó với những sự chống đối chính đáng ấy. Mâu thuẫn giữa Việt Nam và Trung Quốc sẽ biến thành mâu thuẫn giữa chính phủ/đảng và dân chúng ở Việt Nam.

Có thể nói, ở Việt Nam, trong năm 2014, mâu thuẫn chính là những mâu thuẫn trong nội bộ, giữa những người Việt Nam với nhau.

Mâu thuẫn ấy thể hiện ở hai cấp độ: Một, giữa giới cầm quyền và dân chúng; và hai, trong nội bộ giới cầm quyền.

Thứ nhất, mâu thuẫn giữa dân chúng và giới cầm quyền vốn đã có từ lâu. Chỉ có vấn đề là càng ngày nó càng trở thành trầm trọng. Trầm trọng ở hai khía cạnh: Một, những bất mãn của dân chúng càng lúc càng lớn và hai, những sự trấn áp của nhà cầm quyền càng lúc càng mạnh. Hai xu hướng ấy chỉ dẫn đến xung đột với một số điều kiện: Một, ngoài sự bất mãn, dân chúng còn được trang bị bởi ý thức cao về quyền công dân và được hỗ trợ bởi các tổ chức xã hội dân sự. Hai, nhà cầm quyền mất khả năng kiềm chế trong việc trấn áp dân chúng. Điều kiện thứ nhất mới chỉ manh nha, giới hạn trong giới trẻ thuộc thành phần trí thức: Nó chưa đủ rộng và mạnh để dẫn đến các cuộc nổi dậy thực sự, dĩ nhiên, trừ khi xảy ra một hiện tượng đột biến nào đó làm thức tỉnh mọi người. Điều kiện thứ hai khó tiên đoán hơn vì khả năng kiềm chế, một mặt, tùy thuộc giới lãnh đạo cao cấp nhất; mặt khác, tùy thuộc vào một số cá nhân thừa hành (ví dụ, một số công an có thể nổ súng bừa bãi vào đám đông biểu tình làm bộc phát sự phẫn nộ của dân chúng).

Thứ hai, mâu thuẫn trong nội bộ giới cầm quyền. Độc tài đảng trị khác độc tài cá nhân ở chỗ: bao giờ nó cũng chứa đựng các mâu thuẫn gay gắt trong nội bộ. Vấn đề chỉ là mức độ. Các mâu thuẫn trong nội bộ đảng Cộng sản đã xuất hiện từ lâu, ngay từ lúc mới thành lập, nhưng hầu hết đều ở mức có thể kiểm soát được, và nhờ kiểm soát được nên cũng che giấu được. Những năm gần đây, nó vượt khỏi những giới hạn bình thường, trở thành công khai hóa, ai cũng thấy. Năm 2014 này, những mâu thuẫn ấy có nguy cơ bùng nổ lớn vì hai yếu tố: Một, đây là thời điểm bắt đầu cho cuộc chạy đua quyền lực trong đại hội 12 của đảng vào năm 2016; và hai, vụ án Dương Chí Dũng đang diễn ra tại Hà Nội có thể dẫn đến những chuyển biến bất ngờ.

Dương Chí Dũng, nguyên Chủ tịch Hội đồng quản trị Vinalines, tập đoàn kinh tế quốc doanh về hàng hải, người gây nên các vụ vỡ nợ cả hàng tỉ đô la, bị kết tội vì hai lý do: Một, tham nhũng, và hai, bỏ trốn. Chuyện tham nhũng không quan trọng bằng chuyện bỏ trốn bởi chuyện bỏ trốn gắn liền với hai chuyện khác: ai đã mật báo cho ông về tin ông có thể bị bắt trước khi án lệnh được công bố; và ai đã giúp ông bỏ trốn?

Các lời khai của Dương Chí Dũng đã dẫn đến việc bắt giữ Dương Tự Trọng, em ruột ông, nguyên Phó giám đốc công an Hải Phòng và Phó cục trưởng cục cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội thuộc Bộ Công an. Nhưng quan trọng hơn, nó còn tiết lộ người báo tin mật cho ông không ai khác hơn là Thượng tướng Phạm Quý Ngọ, người được ông hối lộ cả hơn nửa triệu đô la. Xin lưu ý là Phạm Quý Ngọ là Thượng tướng và là ủy viên Trung ương đảng. Một số nguồn tin cho biết có thể cả Đại tướng Trần Đại Quang, Bộ trưởng Bộ Công an và ủy viên Bộ Chính trị, cũng tham gia vào vụ hối lộ này.

Cho đến nay, công an và tòa án Việt Nam chưa hề lên tiếng gì về sự liên quan của cả Phạm Quý Ngọ lẫn Trần Đại Quang nhưng dư luận từ trong đến ngoài nước đã xôn xao bàn tán rất nhiều. Nhà cầm quyền không thể che giấu được. Nhưng giải quyết một cách rốt ráo vụ án Dương Chí Dũng nhất định sẽ dẫn đến sự tranh chấp quyền lực ở cấp cao nhất trong guồng máy lãnh đạo của đảng (Bộ Chính trị) của của chính quyền (chính phủ).

Có lẽ sự tranh chấp này sẽ là đỉnh điểm của tình hình chính trị Việt Nam trong năm 2014.

* Blog của Tiến sĩ Nguyễn Hưng Quốc là blog cá nhân. Các bài viết trên blog được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ.

Source : VOA

Hoàng Sa & Hòa Giải Quốc Gia

Hoàng Sa & Hòa Giải Quốc Gia

Huy Đức

“Hóa ra họ cũng có ý thức bảo vệ đất nước không hề kém chúng ta”. Phải khi Trung Quốc đánh Hoàng Sa, 19-1-1974, ông Nguyễn Đăng Quang – một thành viên của phía Hà Nội trong “Phái đoàn liên hiệp quân sự 4 bên” thi hành Hiệp định Paris (1973) – mới nhận ra điều này. Họ ở đây là các sĩ quan Việt Nam Cộng Hòa, bên mà cho đến nay, nhiều người vẫn gọi là phía “ngụy”[1].

Phải mất 40 năm sau, báo chí nhà nước mới bắt đầu đăng hình bà quả phụ trung tá Ngụy Văn Thà lên trang nhất, sau khi một tổ chức “dân lập” – trung tâm Minh Triết – chứng nhận chồng bà đã “hành động vì biển đảo”.

Phải mất 40 năm sau, các thế hệ người Việt trong nước mới biết hình ảnh trung Tá Ngụy Văn Thà, thiếu tá Nguyễn Thành Trí, đứng thẳng trên đài chỉ huy chiến hạm Nhựt Tảo khi những loạt đạn đang bắn từ các tàu Trung Quốc; biết đến, hai hạ sĩ Lê Văn Tây và Ngô Văn Sáu từ chối xuống tàu cứu sinh, chiến đấu cho đến viên đạn cuối cùng rồi đi vào lòng biển Hoàng Sa cùng con tàu Nhựt Tảo.

“Hóa ra họ cũng có ý thức bảo vệ đất nước không hề kém chúng ta”. Ngày 14-3-1988, trên bãi đá ngầm Gạc Ma, trước mũi súng bắn thẳng của quân Trung Quốc xâm lược, các chiến sỹ hải quân Quân đội Nhân dân Việt Nam đã quyết không rời khỏi lãnh thổ thiêng liêng. Trong ngày hôm ấy, 64 người lính Việt Nam đã chết trong tư thế hiên ngang, máu họ đã lắng lại thành những cột mốc muôn đời trên biển.

Mười bốn năm trước đó, ngày 19-1-1974, khi một đơn vị hải kích gồm hai nhóm của Việt Nam Cộng Hòa đổ bộ lên chiếm lại đảo Quang Hòa, nhóm người nhái phải lội qua một đầm nước trống trải, ngập đến thắt lưng… Từ bắc đảo, quân Trung Quốc ào ạt đổ bộ lên, chúng núp sau các tảng đá dùng đại liên và cối 82 bắn thẳng vào đội hình – hai người lính Việt Nam cộng hòa tử thương, hai bị thương – nhóm hải kích vẫn không lùi bước. Trong ngày hôm ấy, 74 người lính Việt Nam đã chết trong tư thế hiên ngang, máu họ đã lắng lại thành những cột mốc muôn đời trên biển.

“Hóa ra họ cũng có ý thức bảo vệ đất nước không hề kém chúng ta”.

Thật trớ trêu thay, chỉ khi đứng trước dã tâm của quân Trung Quốc, những người đi từ miền Bắc mới có thể thốt lên, hóa ra người anh em miền Nam của mình cũng sẵn sàng xả thân bảo vệ non sông, đất nước.

Bất cứ điều gì xảy ra cũng đều có lý do, nhưng tại sao phải đợi quân Trung Quốc xâm lược Hoàng Sa những người như ông Quang mới nhận ra chân lý đó. Năm 1974, Việt Nam Cộng hòa từng có ý định dùng không quân lấy lại Hoàng Sa, theo phi công Nguyễn Thành Trung: “Mấy ông cấp tá… phát biểu trong cuộc họp rằng: Đánh với Việt Cộng là chỉ đánh chơi thôi… Đánh với Trung Cộng mới là đánh, cho nên trận này… cấp đại tá, trung tá, thiếu tá đánh trước, đánh cho họ biết người Việt Nam là như thế nào…”.

Phải chờ trận hải chiến Hoàng Sa 1974 những người lính miền Nam mới có cơ hội để chứng minh đầy đủ phẩm chất của một chiến binh; để những người lính miền Bắc, về sau nhận thấy, cái cách mà người anh em của mình chiến đấu, không có mảy may nào là “ngụy”.

Cái giá mà người Việt Nam phải trả để nhận biết điều vô cùng đơn giản này là biết bao máu xương và một phần lãnh thổ tổ tiên, quần đảo Hoàng Sa, đã rơi vào tay Trung Quốc.

Chiều 11-1-2014, sau khi nghe ông Lữ Công Bảy, thượng sĩ giám lộ trên khu trục hạm Trần Khánh Dư, kể lại trận hải chiến Hoàng Sa, một cử tọa, vốn là người cởi mở, vẫn dùng từ “ngụy” theo thói quen khi đặt câu hỏi về phía Việt Nam Cộng hòa.

Mất Hoàng Sa đã khiến cho người Việt thống nhất khá cao khi thấy Trung tâm Minh Triết tôn vinh bà quả phụ Ngụy Văn Thà. Nhưng mất Hoàng Sa, không phải người Việt nào cũng học được bài học: không thể giữ đảo, giữ biển khi người Việt Nam vẫn đứng ở các bên để tranh cãi ai chính danh, ai ngụy.

Năm 1950, khi luận về những hiềm khích giữa La Sơn Phu Tử và Bùi Dương Lịch, giáo sư Hoàng Xuân Hãn viết: “Lúc loạn thời… Tuy ai cũng làm theo lẽ phải, nhưng óc đảng phái nó làm sai lệch cả lý luận”.

Thống nhất giang san đã khó nhưng còn khó hơn khi thống nhất lòng người.

Thật vui khi trên trang nhất các báo xuất hiện chân dung bà quả phụ trung tá Ngụy Văn Thà. Nhưng làm sao có thể thống nhất lòng người khi chỉ coi 74 người lính cùng hy sinh với trung tá Ngụy Văn Thà là không phải “ngụy”.

Còn nhiều trang sử cần được mở ra, không chỉ có ở Hoàng Sa, dù ở đâu trên mảnh đất của ông cha, người Việt Nam chỉ nên để súng ống quay về cùng một hướng. Chỉ có hòa giải quốc gia mới có thể phát triển quốc gia. Một dân tộc không thể vững mạnh nếu như lòng người phân tán.

Huy Đức 

[1] Theo báo Thanh Niên số ra ngày 12-1-2014: Trong một buổi làm việc chính thức, một thiếu tá VNCH đã hỏi ông Quang: “Chúng ta đều là người Việt, hiện tại chúng ta đang là kẻ thù của nhau nhưng sau này có lẽ sẽ không là kẻ thù của nhau nữa. Tôi xin hỏi liệu sau này có một cường quốc phương bắc xâm chiếm một mảnh đất nào của chúng tôi hoặc của các ông thì các ông sẽ đối phó ra sao?”. “Lúc đó tôi mới ngoài 30, nhiều vấn đề cũng chưa hiểu rõ để đủ sức trả lời câu hỏi này. Chỉ một năm sau đó khi xảy ra sự kiện Hoàng Sa tôi mới thấy rằng chính những người ở phía đối địch hóa ra họ cũng có ý thức bảo vệ đất nước không hề kém chúng ta”, ông Quang nhớ lại.

Huy Đức

Source : Blog Osin

Thơ Có Hồn Thiêng & Cuốn Sách Có Mắt

Sunday, January 12, 2014

Thơ Có Hồn Thiêng & Cuốn Sách Có Mắt

Nhã Ca - Việt Báo Xuân Giáp Ngọ 2014

Lai lịch một tập thơ 50 tuổi, lần đầu xuất bản tại Hoa Kỳ

* Nhà thơ Quách Thoại (1930-1957) - Hình chụp tại Huế *

Nó hiện ra. Như thế nào, lúc nào, hồi nào? Tôi bị hỏi câu này nhiều lần và... ú ớ.

Đó là câu hỏi về việc tìm lại được tập thơ Quách Thoại. Sau biết bao tan tác khi Sàigòn đổi đời, với tôi, mọi chuyện thuộc về một thời mất ngày tháng. Nhớ đâu kể đó thì được, nhưng hỏi ngày tháng năm thì thua. Phải chờ cho tới khi gặp lại anh Mai Thảo, hơn hai mươi năm sau.

Đầu 1989, khi chúng tôi đã sang được Thụy Điển, Mai Thảo là người bạn đầu tiên xách túi bay từ Cali sang Stockholm. Chai cô nhắc từ túi xách mang theo được lôi ra. Đêm Bắc Âu tuyết trắng, trong một góc bếp ấm áp, bọn nhóc năm xưa nay đã lớn khôn hơn, vẫn tròn mắt méo mồm nghe bác Ba Mai Thảo của chúng kể chuyện một thời bị săn đuổi. 

Chuyện Sàigòn kiếp trước với anh giống như chuyện mới xẩy ra hôm qua. Nhắc đâu nhớ đó, ngày tháng rành mạch. Bữa nhậu cuối trên lầu nhà 142 Tự Do à? Buổi chiều ấy không bao giờ tôi quên. Đó là ngày 3 tháng 12, năm 1977.  Còn cái đêm biểu diễn phi hành trên mái nhà? Đêm 30 tháng Mười. Không quên được. Không bao giờ tôi quên. Cứ vậy mà phăng phăng với cô nhắc cậu nhắc.

Trong một bài viết cho tạp chí Văn về chuyện này, nhà văn còn hào hứng khoe tài dạ hành trên mái nhà, “hai tháng nằm ẩn cheo leo dưới mái nhà Từ –Nhã, có đêm công an phường ập vào xét, Nhã phải chỉ cho tôi leo lên nằm ẩn ở một gờ mái.”

Chính là hôm sau cái đêm leo mái nhà ấy, 31 tháng Mười 1977, cuốn sách hiện ra.

Người tìm thấy nó cũng chính là Mai Thảo.

 Mai Thảo, khi đã ra hải ngoại

Thời có anh Mai Thảo ẩn trong nhà, công việc của tôi là chạy ngoài chợ trời. Xong buổi chợ, chiều về, lên lầu, thấy anh ngồi ung dung tay cầm cuốn sách bìa cứng, tôi giật mình:

“Ý, anh kiếm đâu ra cuốn này.”

“Đêm qua, lúc xét nhà, tôi leo lên gờ mái ẩn, cô đá đôi dép của tôi vào gầm tủ. Sáng ra tìm muốn chết. Phải lôi cái kệ tủ ra mới lấy được chiếc dép mắc kẹt. Hai bác cháu hì hục mãi. Thấy cuốn sách rơi ra, Sớm Mai nói chính nó giấu vào đó rồi quên.”

Tôi cầm cuốn sách, muốn ôm chặt.

“Thơ Quách Thoại đấy. Coi lại, hay thật.” Anh nói.

Chỉ là cuốn sách nhỏ đóng bìa cứng, vải bao mầu xậm.

Bìa vải loang lổ nhưng sách còn nguyên vẹn.

Đã tưởng không bao giờ còn có thể thấy lại được cuốn sách như thế.

Trong ngôi nhà cũ ở đường Ngô Tùng Châu, chúng tôi có một thư phòng nhỏ. Trên kệ sách bọc theo tường, ngoài đủ loại lỉnh kỉnh, có hơn ngàn cuốn sách bìa cứng tương tư như cuốn thơ Quách Thoại. Đêm 3 tháng Tư 1976, khi công an cộng sản phá cổng vào nhà, đây là nơi bị xào xáo kỹ nhất. Toàn bộ tủ sách cùng tranh ảnh gia đình bị gom lên xe. Một xe, hai xe, ba xe. Va li thư tình từ thời còn học Đồng Khánh lâu nay nằm yên trên gác tối cũng bị lôi xuống. Tất cả lên xe, không sót một mảnh giấy. Từ nửa đêm tới giữa trưa hôm sau, cuộc lục xét mới ngưng.

Đó là lúc 

Cánh cửa bứt khỏi cổng

Nhà bứt khỏi người

Trang giấy bứt khỏi mặt bàn

Chữ nghĩa bứt khỏi sách.

Đoàn xe chở “nọc độc văn hoá” quần trên vườn cỏ ra trước. Hai vợ chồng mang còng lên chiếc xe cuối cùng. Sau đó từ trong tù, nghe tin ngôi nhà đổi chủ, không biết lũ con thơ dắt díu nhau đi đâu.

Hơn một năm, khi ra khỏi nhà tù, tôi nhặt nhạnh con cái, về tá túc trong ngôi nhà của mẹ ở đường Tự Do. Sau gần hai năm bị săn đuổi, khi anh Mai Thảo tìm đến, nhà cửa đã trống trơn, mấy tấm nệm sa lông đã gỡ mang bán.  Gỗ ốp tường cũng thành củi nấu bếp, nói gì đến sách vở. Vậy mà cuốn sách vẫn… sống sót.

Hỏi thêm, cháu Sớm Mai nói con quên kể với mẹ. Sau khi đoàn xe công an chở bố mẹ và sách vở đi rồi, con lượm cuốn sách này trên bãi cỏ. Chắc nó rớt ra lúc mấy cái xe de lui de tới. Khi bị đuổi khỏi nhà Ngô Tùng Châu, con giấu nó trong bọc quần áo. Theo bà ngoại về đây, sợ bị lục soát, con dựng nó vô chỗ kẹt tủ này, lâu ngày quên luôn. Tôi nhìn cái tủ, bề ngoài coi liền lạc như một, nhưng là hai kệ rời ráp lại. Giữa mấy thanh gỗ ngang khi hai kệ áp sát có chút khoảng trống kín bưng. Sớm Mai cười hì hì, hai bác cháu lôi cái kệ, thấy cuốn sách rớt ra con mới nhớ có nó.

Thì ra chỗ loang lổ trên bìa vải cuốn sách là vết bánh xe công an cán lên. Chắc nhờ đất vườn cỏ mềm, cuốn sách biết lún xuống chịu trận, nên cái bìa không gẫy.

Suốt những ngày dài ở ẩn trên căn lầu đường Tự Do, anh Mai Thảo hầu như dính liền với tập thơ Quách Thoại, cả khi đấu cờ tướng với thằng cháu 11 tuổi cho qua giờ, cuốn sách vẫn ở trên tay anh. Sau khi anh đi thoát, tôi giấu cuốn sách vào chỗ cũ. Và sách theo người sang Thụy Điển.

“Đưa nó cho tôi.” Mai Thảo ra lệnh khi tập thơ được mang ra.

Đặt ly cô nhắc xuống, cầm cuốn sách lên bằng cả hai bàn tay, anh nói im. Im hết. Nghe đã. Chuyện là thế này, ngay đêm vượt biển đầu tiên, tôi nằm mơ thấy nó. Thấy cuốn sách. Thấy thơ. Thấy anh em chúng ta. Thấy cả Quách Thoại. Không chỉ trong mơ đâu, cả khi tỉnh nữa. Có lần con tầu gặp nguy tưởng chết, tôi kêu nó, lại thấy nó hiện ra và cả con tầu lại yên ổn vào bờ. Bây giờ, nhìn đây. Đây là thơ có hồn, mà là hồn  thiêng. Cái hồn ấy không để bọn chúng đụng đến nó. Nó làm cho cuốn sách có mắt. Sớm Mai, con nghe này, không phải bác cháu mình nhìn thấy cuốn sách. Chính nó nhìn thấy mình. Chính nó đi tìm mình. Nó ở với chúng ta. Nó đi với chúng ta. Và tất cả nguyên vẹn. Đủ kiểu săn đuổi. Đủ kiểu nhà tù. Đủ kiểu hành hạ. Đẩy chúng lên rừng. Đẩy chúng xuống biển. Đẩy cho chúng chết. Vậy mà chúng không chết. Tức thật. Cho nó tức luôn. Hà hà. Này, cái thằng vua cờ tướng vượt biên đường bộ kia, nhìn coi. Chị em mày nguyên vẹn. Bố mẹ mày nguyên vẹn. Cả cái tên Mai Thảo này cũng nguyên vẹn luôn. 

“Cuốn sách có mắt” được đặt xuống mặt bàn. Nào, đọc thơ Quách Thoại.

*

Anh có thấy không

Hai chân nó trồi lên mặt đất

Kìa, giữa khoảng đồng không

Lúc người ta bắt nó ngoài đồng

Thì nó vẫn còn sống

Đến khi nhận đầu nó xuống

Thì nó vẫn còn sống

Anh có nhớ không

Khi người ta lấp đất rồi

Thì nó vẫn còn sống

Anh có hiểu không

Khi người ta chôn nó rồi

Thì nó vẫn còn sống

Nó vùng nó vằng

Nó nghe nó ngửi

Nó nhai nó nuốt

Toàn đất là đất

Kìa nó cử động

Ngo ngoe hai chân không

Tôi tưởng còn nghe tiếng nó rống

Giữa khoảng ruộng đất im lìm đồng không

“Tôi tên Phạm văn Thông…

Tôi không tôi không tôi không…...”

“Mặc kệ nó. Cứ nhận đầu chôn sống”

“Không. Không. Không!”

“Kệ xác nó. Cứ nhận đầu chôn sống

Đồ lũ bay Việt gian cả giống

Cứ nhận đầu chôn sống!

Thì nó vẫn còn sống:

Phạm văn Thông.

Không phải chờ tới Huế Tết Mậu Thân 1968 mới có cảnh người bị chôn sống.

Phạm văn Thông là tên bài thơ, nhân vật thơ. Bài thơ này tôi đọc lần đầu trong một tạp chí văn nghệ xuất bản tại Huế 1956, một năm trước khi thi sĩ mất. Thơ Quách Thoại có đủ loại thơ tình, thơ thiền, thơ đạo, thơ ngợi ca tự do, thơ hô hào dân chủ. Thơ nào cũng có hồn.

Nhưng chính từ loại thơ cảnh báo nạn khủng bố giết người như bài thơ trên đây, mà thơ có hồn thiêng.

Suốt thời “cách mạng vùng lên” từ 1945 và giặc giã sau đó, việc chôn sống hay chặt đầu những người bị gán tội Việt gian là chuyện có thật. Không chỉ ở Hội An, ở Huế, mà còn cả trong Nam ngoài Bắc. Riêng tại Quảng Ngãi, có tài liệu cho hay cả ngàn tín đồ Cao Đài bị chôn sống, bị chặt đầu, bị dìm sông. Tôi từng được nghe vị anh cả trong họ nhà chồng kể chuyện với người em về miền quê xứ Bắc thời ấy. “Hai ông nhà mình bị chúng bắt mang đi chôn sống, chỉ để ló cái đầu trên mặt đất. Sau khi ông Ấm bố tôi chết, thấy ông Nghị bố chú còn ngắc ngoải, chúng mới cho moi lên, trả ông Nghị về nhà. Về nhà rồi cũng chết!” Ông anh nói. Việc người tù được trả về nhà để chết là chuyện chính tôi cũng đã nghe tận tai thấy tận mắt khi Sàigòn đổi đời, như trường hợp nhà thơ Vũ Hoàng Chương, nhà văn Hồ Hữu Tường...

Thơ Quách Thoại, ngoài Phạm văn Thông, còn nhiều nhân vật khác. Có nhà sư bị chôn, bà phước bị đâm, bà già và em bé bị bắn, tên địa chủ chết khát kêu nước nước, há cái họng khô rát để nhận một nắm cát. Có cả người em gái bị chặt đầu khi tuổi mới mười lăm. Người anh tìm xác em bên cạnh những thây ma cháy thiêu trên cánh đồng, và:

Cánh đồng bỗng trả lời

“Phải rồi, lúc bị chém

Máu chảy rất nhiều

Phải rồi, trước khi chết

Cô ta chắp tay ngó lên mặt trời chiều

Phải rồi, lúc bị chặt đầu

Trước sau cô ta không nói được một điều

Mà thưa ông người bắt cô ta thì rất nhiều

Mà thưa ông người cầm dao thì rất nhiều

Mà thưa ông người đọc bản án thì rất nhiều

Mà thưa ông người tán thưởng cũng rất nhiều

Mà thưa ông người cắt cổ cũng rất nhiều

Mà thưa ông người hoả thiêu cũng rất nhiều

Mà thưa ông ông có hiểu những người đó

là ai không để mà tính liệu

Vì đến lượt ông

Rồi ông cũng sẽ bị chúng nó thủ tiêu.”

(Người Em Gái)

Đó là cảnh người bị giết và những kẻ giết người. Cánh đồng vốn không biết nói. Lời lẽ của nó đâu có ai nghe thấy, trừ anh chàng thi sĩ sinh năm 1930, thời ấy chỉ mới mười lăm, mười bẩy tuổi. Anh ta nghe, anh ta thấy, anh ta thấm, anh ta sống. Và sự sống thành thơ. Khỏi mầu mè, kiểu cách. Đúng là Arthur Rimbaud từng viết "Đây là thời của bọn giết người", nhưng không có thơ tầu, thơ tây nào ở đây. Đây là thơ Quách Thoại, thứ thơ không thể thấy ở bất cứ ai, bất cứ đâu. Nhiều loại giết người. Nhiều kiểu giết người. Rất nhiều. “Mà thưa ông, ông có hiểu những người đó là ai không để mà tính liệu. Vì đến lượt ông. Rồi ông cũng sẽ bị chúng nó thủ tiêu.” Thơ cảnh báo đã có đó từ lâu. Thi sĩ mất năm 1957, trước khi có chiến tranh Bắc Nam, có tàn sát Mậu Thân. Rồi cả triệu người vẫn tiếp tục phải chết thời hậu chiến, chết trong các trại tù, chết trên rừng, dưới biển.

Như người em gái tuổi 15, những người bị chặt đầu, trước sau không nói được một điều.

Điều họ muốn nói có trong thơ Quách Thoại.

Và như Phạm văn Thông, tất cả những người bị chôn sống đều sẽ còn sống mãi. 

*

Thơ Quách Thoại “Giữa Lòng Cuộc Đời” do Tạp chí Văn Nghệ xuất bản, theo lời ghi trang cuối sách, in xong ngày 6 tháng 6 năm 1963. Chủ nhiệm Văn Nghệ, nhà văn Lý Hoàng Phong, chính là anh Đoàn Tường, bào huynh của thi sĩ. Người lo việc trị sự tạp chí và xuất bản là Phí Ích Nghiễm, tức nhà văn Dương Nghiễm Mậu. Nhờ anh Nghiễm giỏi thu vén mà tờ tạp chí sống được vài ba năm, ba bốn cuốn sách được xuất bản, trong khi các tạp chí bạn như Sáng Tạo, Hiện Đại, Thế Kỷ 20 đều đã ngưng vì cạn ngân sách. 

Địa chỉ Văn Nghệ ghi số nhà nơi anh Tường sống trên đường Trương Minh Ký, nhưng công việc biên tập ấn loát cả tạp chí lẫn sách được làm tại một nhà in nhỏ trên đường Cô Giang. 

Ngày ấy, quanh cái bàn do ông chủ nhà in Lê Văn Thoan vui vẻ dành cho đám nhà văn trẻ họp hành, thơ Quách Thoại được quyết định xuất bản. Ngoài thơ, có sẵn bài Thanh Tâm Tuyền, Duy Thanh, Ngọc Dũng, Trần Thanh Hiệp, Lý Hoàng Phong và Mai Thảo đã viết trong tạp chí Sáng Tạo, số đặc biệt Quách Thoại, 1960. Có nên in chung những bài này với thơ không? Một anh em hỏi. Đoàn Tường Lý Hoàng Phong nói không. Dương Nghiễm Mậu nói chỉ Thơ Quách Thoại thôi là đủ.

1963-2013. Cuốn sách sống sót 50 năm.

Lần đầu tiên, thơ Quách Thoại “Giữa Lòng Cuộc Đời” xuất hiện tại Hoa Kỳ. 

Tại thành phố ra đời của tập thơ năm xưa, nhà in cũ hẳn nhiên đã đổi chủ. Căn phố lầu 142 Tự Do nơi anh Mai Thảo từng ở ẩn và tìm thấy cuốn sách cũng không còn dấu vết. Cả khu phố góc đường Tự Do – Lê Thánh Tôn trước đây, nghe đâu nay thành một thương xá. Sau khi Đoàn Tường Lý Hoàng Phong mất, thành phố cũ chỉ còn mình anh Nghiễm. Những người từng gắn bó với Quách Thoại, như Thanh Tâm Tuyền, Ngọc Dũng, Thái Tuấn,  Nguyễn Sỹ Tế nay cũng không còn nữa. Mai Thảo, Nguyên Sa mất đã 15 năm.

Khi yêu cầu thực hiện văn bản tập thơ để chuyển cho Tủ sách Tiếng Quê Hương ấn hành, hai bạn Ngọc Cầm – Thanh Hương, bào muội của thi sĩ, có trao cho tôi mảnh báo nhỏ cắt giữ từ nhật báo Báo Đen do chúng tôi chủ trương tại Sàigòn đầu 1970. Trong mảnh báo, có bài Đỗ Quí Toàn gọi Quách Thoại là “một thiên tài của nước tôi.”

Vâng, người thi sĩ ấy, dù chỉ sống 27 năm với đời, đúng là một thiên tài.

Tôi tin vào thiên tài thi sĩ và tin là thơ có hồn thiêng.

Cuốn sách có mắt, có tim, có óc. Nó sẽ sống mạnh mẽ.

Và như tên tập thơ, Quách Thoại mãi mãi vẫn “Giữa Lòng Cuộc Đời.”

_________________________________

Bài đăng tại trang 36, Xuân Việt Báo 2014, vừa xuất bản ngày 140112


Dainamax xin giới thiệu thêm một bài thơ khác của Quách Thoại, để đời sau khỏi quên về một thời man rợ:

Người ta gọi tôi là địa chủ
Đây một lũ người tự xưng là cùng đinh
Đem bắt trói tôi vào một cột đình 
Đã hai ngày qua tôi vẫn làm thinh
Nhưng đến trưa nay tôi bỗng hoảng kinh
Số là tôi khái nước lắm rồi
Ôi chao, tôi ước ao tôi ước ao
Và không thể cầm lòng tự cao
Tôi kêu: "Hãy cho tôi nước, nước, nước!"
Tôi bỗng nghe một tiếng trả lời: "Được!"
Rồi một kẻ đi đến rất chậm bước
Lúc đứng gần sau lưng tôi, nó nói thỏ thẻ:
"Hãy hả họng cho tao đổ,
tội nghiệp, đồ chết khát!"
Tôi cảm động, nhắm mắt run run
hả họng khô khát
Nó hắt ngay vào một nắm cát!

Bài thơ có tựa đề ngắn gọn là Nước. U uẩn.


Quý vị có thể tìm mua tập thơ Giữa Lòng Cuộc Đời của Quách Thoại qua:

Tủ sách TIẾNG QUÊ HƯƠNG
P.O. Box 4653
Falls Church, VA 22044
Email: uyenthao1@yahoo.com

-------------------

Source : dainamax