Trụ trì chùa Một Cột ra “tối hậu thư” cho UBND TP.Hà Nội

 

 

Ngày 08 tháng 5 năm 2013(LĐ)

              Số 101 - Thứ ba 07/05/2013 06:35

Ngày 3.5, đại đức Thích Tâm Kiên - trụ trì chùa Một Cột, ngôi chùa được công nhận là “có kiến trúc độc đáo nhất Châu Á” - đã có đơn gửi UBND TP.Hà Nội bày tỏ sự lo lắng vì mùa mưa đang sắp tới, trong khi tình trạng của chùa thì đã bị xuống cấp nghiêm trọng. 

Đồng thời, đại đức Thích Tâm Kiên cũng đưa ra “tối hậu thư”: “Kể từ hôm nay, sau 30 ngày nữa không có ý kiến của các cấp chính quyền, nhà chùa đành phải dỡ ngói hạ giải để đảo ngói toàn bộ chùa và nhà Mẫu để tạm thời tránh dột nát khi mùa mưa bão sắp tới”. Tại sao lại có sự kiên quyết này từ phía nhà chùa?

 
Trong đơn, đại đức Thích Tâm Kiên nói rõ: Cách đây hơn 5 năm (20.5.2008), tôi  đã trình UBND TP.Hà Nội đề nghị kiểm tra và có kế hoạch tôn tạo. Sự việc chùa xuống cấp đã được dư luận, phật tử, khách du lịch trong và ngoài nước quan tâm, bức xúc. Rất nhiều cơ quan báo chí đã lên tiếng kêu cứu cho ngôi chùa này. Hiện, cứ mưa to là tượng Phật phải choàng áo mưa... Nhà chùa rất lo lắng, khi mùa mưa bão sắp tới”.  

Được biết, từ năm 2008, UBND quận Ba Đình đã lập kế hoạch tôn tạo di tích chùa Một Cột với kinh phí hơn 31 tỉ đồng, dự kiến hoàn thành vào đầu năm 2013; song đến nay, dự án vẫn chỉ nằm trên giấy. Thậm chí, chưa có một cuộc hội thảo khoa học nào được tiến hành để có phương án trùng tu chùa đúng nhất, nhằm phát huy giá trị di tích đặc biệt này.

 
Ngày 6.5, đại diện Cục Di sản văn hóa (Bộ VHTTDL) trả lời vẫn chưa nhận được văn bản trên (nhà chùa có gửi cho cả Cục Di sản, UBND quận Ba Đình và UBND phường Đội Cấn), nên chưa có câu trả lời cho báo chí về hướng phối hợp giải quyết. 

 
Bài học về sự thờ ơ của các cấp quản lý với chùa Trăm Gian vẫn còn nóng. Liệu sự việc tương tự có xảy ra với chùa Diên Hựu - Một Cột? 

Nguồn: Lao Động.

Trụ trì chùa Một Cột kiên quyết muốn hạ giải chùa

(Toquoc)- Sự chậm trễ trong việc thực hiện trùng tu chùa Diên Hựu- chùa Một Cột đã khiến trụ trì ngôi chùa này có một động thái khá kiên quyết: nếu không có ý kiến của các cơ quan chức năng, sẽ tự hạ giải chùa.

 >> Sẽ đẩy nhanh tiến độ trùng tu chùa Một Cột

Ngày 2/5, Đại đức Thích Tâm Kiên, trụ trì chùa Diên Hựu- Một Cột đã gửi văn bản đến UBND TP Hà Nội và một số cơ quan báo chí về việc cần thiết trùng tu tôn tạo chùa Một Cột và cho rằng: “Kể từ hôm nay (tức 2/5/2013), sau 30 ngày nữa không có ý kiến của các cấp chính quyền, nhà chùa đành phải dỡ ngói và hạ giải để đảo ngói toàn bộ chùa và nhà mẫu để tạm thời tránh dột nát khi mùa mưa bão sắp tới”.

5 năm dự án vẫn trên giấy 

Mùa mưa đã đến, đứng trước nguy cơ ngập lụt và thấm dột, để không tái diễn cảnh tượng phải mặc áo mưa, đội nón… yêu cầu của Trụ trì chùa Một Cột là chính đáng.

Báo điện tử Tổ Quốc đã có loạt bài phản ánh về sự chậm trễ của Hà Nội trong việc trùng tu chùa Một Cột: Ngày 23/11/2009, UBND quận Ba Đình đã có quyết định số 2692/QĐ-UBND về việc tu bổ, tôn tạo chùa Diên Hựu- Một Cột và giao cho BQL Dự án quận Ba Đình thực hiện công tác chuẩn bị đầu tư với kinh phí hơn 31 tỷ đồng. Sau đó gần nửa năm, ngày 15/4/2010, UBND thành phố Hà Nội có Thông báo số 110/TB-UBND đề nghị quận Ba Đình phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai dự án chỉnh trang hạ tầng kỹ thuật, cảnh quan, sân vườn, hệ thống thoát nước của khu di tích; đồng thời xin ý kiến các nhà khoa học, nhà nghiên cứu văn hóa để khắc phục hiện tượng dột mái nhà Tam Bảo, mái chùa Một Cột…Việc chỉnh trang hạ tầng kỹ thuật đã được thực hiện trước thềm kỷ niệm Đại lễ 1000 năm Thăng Long- Hà Nội, song công tác trùng tu chùa Một Cột sau thời gian đó vẫn vẫn dừng lại ở việc “lấy ý kiến”.

Đừng để tái diễn bài học chùa Trăm Gian 

Sau đó, qua tìm hiểu của phóng viên, thông tin được biết là dự án sẽ triển khai vào năm 2012 và hoàn thành vào đầu năm 2013. Thế nhưng, đến lúc này, các bước tiến hành trùng tu ngôi cổ tự vẫn chỉ nằm trên giấy. Trong khi đó, ngôi chùa nằm ở vùng trũng, nên chịu ảnh hưởng rất nặng mỗi khi trời mưa.

Trong thời gian này, trụ trì chùa Diên Hựu- Một Cột đã nhiều lần gửi đơn tới các cơ quan chức năng kiến nghị, rồi cũng nhiều cuộc họp, đợt kiểm tra hiện trạng chùa. Tuy nhiên, đến nay, mọi việc vẫn dậm chân tại chỗ. Theo Đại đức Thích Tâm Kiên, vướng mắc nhất là thủ tục tiến hành dự án. Vì UBND quận Ba Đình dự kiến tổ chức 3 hội thảo lấy ý kiến các nhà khoa học, nhằm thống nhất phương án bảo tồn tối ưu cho ngôi chùa cổ. Song, dự án rục rịch gần 5 năm nhưng hội thảo cần thiết vẫn chưa diễn ra. Và ai cũng hiểu, nếu không có ý kiến của các nhà lịch sử, các nhà nghiên cứu thì việc trùng tu ngôi chùa là không thể. Sự vô lý này diễn ra nhiều năm, khiến ngôi chùa vẫn phải đối mặt với sự xuống cấp.

Vào thời điểm khi ngôi chùa chuẩn bị đón Bằng Kỷ lục là Ngôi chùa có kiến trúc độc đáo nhất châu Á (ngày 12/11/2012), chúng tôi được ông Đỗ Viết Bình, Phó Chủ tịch UBND quận Ba Đình, cho biết: để có phương án trùng tu chùa đúng nhất, nhằm phát huy giá trị di tích đặc biệt này, UBND quận Ba Đình sẽ tiến hành hội thảo khoa học về chùa Một Cột- Diên Hựu vào cuối tháng 11/2012, và từ đó, sẽ báo cáo trình lên UBND TP Hà Nội, xin ý kiến của Bộ VHTTDL. Tiếp đó sẽ có hội thảo về trùng tu cho chùa Một Cột. Thế nhưng, cho đến nay, một cuộc hội thảo liên quan đến ngôi chùa này vẫn chưa được tổ chức. 

Bài học Trăm Gian còn đó 

Trao đổi với chúng tôi về cơ sở để trùng tu chùa Một Cột- Diên Hựu, GS Lê Văn Lan cho biết, "chúng ta còn lưu giữ được nhiều hình ảnh, tài liệu về chùa Diên Hưu, chùa Một Cột từ đầu thế kỷ XX nên việc trùng tu chùa không đáng lo ngại về việc thay đổi hiện trạng”.

Tờ đơn của Đại Đức Thích Tâm Kiên

Trong khi đó, theo Đại đức Thích Tâm Kiên, kinh phí trùng tu chùa Một Cột-Diên Hựu dù lớn nhưng lại không phải là mối lo, vì với phương thức xã hội hóa, nhiều phật tử hảo tâm đã sẵn lòng đóng góp để ngôi chùa được trùng tu, tôn tạo xứng tầm. Cây cột đá lớn làm cột trụ cũng được thợ đá đảm bảo đáp ứng kỹ thuật.

Không thiếu kinh phí, không lo cơ sở kỹ thuật, vậy vì sao, việc trùng tu một ngôi chùa giữa trung tâm thủ đô, có kiến trúc và vị trí đặc biệt trong đời sống người Hà Nội lại chậm trễ như vậy?

Sự chậm trễ này khiến vị trụ trì phải lên tiếng như một “tối hậu thư” rằng ““Kể từ hôm nay (tức 2/5/2013), sau 30 ngày nữa không có ý kiến của các cấp chính quyền, nhà chùa đành phải dỡ ngói và hạ giải để đảo ngói toàn bộ chùa và nhà mẫu để tạm thời tránh dột nát khi mùa mưa bão sắp tới”.

Ai cũng hiểu, nếu tự ý hạ giải là trụ trì chùa Một Cột đã vi phạm luật Di sản. Tuy nhiên, cũng cần xem lại vì sao, dự án trùng tu chùa Một Cột vì sao lại quá chậm trễ. “Tuyên bố” một cách "cực chẳng đã" này khiến không ít người nhớ lại nỗi đau từ bài học tự ý phá dỡ ở chùa Trăm Gian (Hà Nội), Hà Nội đã từng kỷ luật các cơ quan quản lý nhà nước về di sản thế nhưng, sự chậm trễ vẫn tái diễn.

Để tìm hiểu quan điểm của UBND quận Ba Đình trước lá đơn này, chúng tôi liên lạc với ông Đỗ Viết Bình nhưng không được bắt máy. Liên lạc với ông Nguyễn Thế Hùng, Cục trưởng Cục Di sản (Bộ VH TTDL), thì được biết: Cục Di sản chưa nhận được văn bản của Đại đức Thích Tâm Kiên về việc tu bổ tôn tạo chùa Diên Hựu- Một Cột. Ông Hùng cũng khẳng định, nếu nhà chùa tự ý hạ giải là vi phạm pháp luật!

Sự “sốt ruột” của trụ trì chùa Một Cột cũng tương tự trụ trì chùa Trăm Gian. Để hạn chế những nỗi đau như vụ việc chùa Trăm Gian, cần sự phối hợp của các cấp, các cơ quan quản lý di sản Hà Nội. Được biết, ngày 8/5 tới, UBND Quận Ba Đình sẽ có cuộc trao đổi với trụ trì chùa Một Cột về vấn đề này. Hy vọng, sau sự quyết liệt của nhà chùa, Hà Nội sẽ đẩy nhanh các biện pháp để thực hiện trùng tu ngôi chùa có giá trị đặc biệt của Thủ đô cũng như cả nước./. 

 
Bài & ảnh: Hà An
Nguồn: Tổ Quốc.

 

Âm xưa

 

Âm Xưa



Người khắc nỗi buồn lên đá 
Vàng bay quạnh gốc thông già
Người chép nỗi buồn lên giấy
Mai sau còn chút tàn phai 

Người gửi nỗi buồn theo gió
Niềm xưa trĩu cánh hạc gầy 
Người có khi nào qua đó 
Đường xưa nay ngút ngàn xa
Bước chân ai về trước ngõ
Âm xưa buốt ngón tay ngà 

Có chiếc lá vàng trong gió
Quay về tìm cội nguồn xa 
Có tiếng chim nào đang hót
Hồn ai đậu trước hiên nhà ?

TranHoDung. 
Seattle.Washington. USA . 

 

 

The White House - Remarks by President Obama at Meeting with Business Leaders

 

The White House

Office of the Press Secretary

For Immediate Release

May 04, 2013

 

Old Customs House, San Jose, Costa Rica

10:58 A.M. CST

PRESIDENT OBAMA: Well, thank you so much, Mr. Condo. And once again, I want to thank President Chinchilla and all the people of Costa Rica for their incredible hospitality. I've already been scouting out where I'm going to stay when I come back here for vacation. (Laughter.) But, unfortunately, I'm going to have to leave after this forum.

But Arturo and I were discussing backstage the fact that INCAE, which has such a wonderful reputation throughout the region -- I know we have two former alumni who now are Presidents of Panama and Guatemala, respectively -- that the origination of this idea was when President Kennedy visited 50 years ago and I think recognized at that time the enormous potential for the private sector as a critical ingredient in progress and development for the hemisphere as a whole; that when you combine good government with a thriving free market, then that was an extraordinary recipe for opportunity for all people.

And for me to be able to visit 50 years later and to see how much progress has been made both in the region and in the ties between the United States and Central America I think indicates that President Kennedy’s vision was sound, and it also speaks to I think the importance of us continuing to build these kinds of networks and relationships for the future.

I've been interviewed several times during the course of my travels both in Mexico and Central America, and I've emphasized that although I understand why there’s been a great focus over the last several years on security issues -- security is important. It’s very hard to create a strong economy when people are personally feeling insecure. There’s been a lot of emphasis on immigration, and I understand why that is. Obviously it’s of great importance to this region and to the United States. We shouldn’t lose sight of the critical importance of trade and commerce and business to the prospects both for Costa Rica, the United States, and the entire hemisphere.

The United States considers our trading relationships with CAFTA countries, with Mexico, to be of enormous importance. When you look at the scale of business that's being done currently, it’s creating jobs in the United States, it’s creating jobs here. And what we want to do is to find ways that we can continue to enhance that relationship, how we can get ideas from this region and find ways in which we can improve and foster small business development, medium-sized business development, make this entire region more competitive.

Because, as I said to the leaders of SICA yesterday, we now live in a very competitive 21st century world and if we do not have effective integration in our hemisphere, if we don't have the best education systems, the best regulatory systems, if we don't coordinate our activities, then we're going to fall behind other regions of the world. And given the talents that I've seen on display and that are evident here, I'm confident that we can compete as long as we're cooperating effectively.

So, again, I want to thank President Chinchilla for the great hospitality. I want to congratulate INCAE for its wonderful history. And I look forward to taking a few questions and maybe I'll hear some ideas in this meeting.

MR. CONDO: Absolutely. Thanks a lot for your words.

* * * *

Q (Inaudible.)

PRESIDENT OBAMA: Well, there’s no doubt that we’ve made progress. More progress needs to be made in improving border security and facilitating speed and efficiency when it comes to trade and commerce.

And those two things go hand in hand. Both in the United States and on the other side of the border in Mexico, as well as our northern border with Canada, a lot of the press focus is on security and immigration. But one of the arguments that we’ve made in pursuit of comprehensive immigration reform is that you can't separate out the dangers or challenges or concerns of a border from the enormous opportunities that a well-managed, well-regulated border represents.

And so my administration’s focus has been, number one, let’s make sure that we’ve got a sound system of immigration, customs and a regulatory environment, in cooperation with Canada and Mexico, that as much as possible eases the flow of goods and people and services that are legitimate.

So, for example, in the North America Leadership Summit that I have with the Mexican President and the Canadian President, a lot of our work centers around how can we continue to find ways to synchronize existing regulations so that we can speed up the movement of goods and services. Are there ways in which there are regular, frequent trading practices that are going on between the countries where we essentially are able to put them on a fast lane, as opposed to the more typical travel for tourists or sporadic visitors? And so that regulatory coordination I think is number one.

Number two is infrastructure. The fact of the matter is, is that we have massive borders both to the south and to the north, and in order for us to make sure that we’re facilitating trade and commerce, we’ve got to have the best infrastructure, the best portals through which people can go in a efficient, effective and systematic way that still allows for us to preserve our security and screen out those problematic elements that might cross our borders.

And one of the things that I’ve been talking to President Piña Nieto about on our southern border is are there ways that we can do more joint infrastructure investment at a time when all countries -- not just the United States and Mexico, but I’m sure Costa Rica and Guatemala and Panama -- we’re always trying to find money somewhere. And when it comes to the border, they’re shared. Are there ways in which we can share some of the costs for continual infrastructure upgrades?

But the bottom line is it’s both the hardware, the infrastructure, but also the software, the regulation that's going to make sure that you’ve got an effective border system.

Comprehensive immigration reform -- that I’m hopeful we can pass this year, after 30 years -- can make an enormous difference in improving what is already a system that's better than it was.

But I want to echo what Arturo said about the Central American countries -- and this is not unique, by the way, to Central America. You see this in other parts of the world like in Africa, for example. Sometimes it’s easier to transport goods from parts of Central America to the United States than it is from one Central American country to another. The same is true in parts of Africa where it’s easier to ship something to Europe than it is to the country right next door.

And to think about working with the Inter-American Development Bank, with the United States, with other partners, how do we build the kind of connectivity and emphasize internal integration and trade and markets -- that's going to strengthen you. That will put you in a more effective position to compete in world markets, and it will allow you, then, to interface with Mexico and the United States and Colombia, and other parts of the hemisphere -- because what I said to the SICA leaders yesterday was the more integrated we are, the more effective we’re going to compete internationally.

But that's going to require some investment. I just want to emphasize it’s not just building the road or the bridge or the port. It’s also having the regulatory structures that make those work.

Q Good morning. I am a Central American from Costa Rica and I am also an MBA student from INCAE. My question is in relation with early childhood support. There is strong consensus in Central America that has been validated by the IDD and INCAE that early childhood support is one of the best investments our countries can make. Yet we are still struggling, trying to provide primary and secondary education coverage to the entire population, and even this is pushing the boundaries of our budgets. So my question is how can -- or how should countries invest in this without sacrificing gains in other areas? Thank you.

PRESIDENT OBAMA: Well, I’ll just say very briefly that all the science shows that effective, high-quality early childhood education pays more dividends than almost anything else you can do, educationally. Because if children get a good start, if they're read to, and their vocabulary is expanding, and they’re taught their numbers and their colors and all the basic building blocks, then they're much more likely to succeed. And that's true in the United States; that's true here in Central America.

So the way we think about early childhood education is not just as an add-on to our overall education policy. What we’re trying to argue in my administration is this is part of our entire education strategy. It starts when the child is born, and increasingly, in this knowledge-based economy, it’s going to continue even after people have graduated from college, they’re going to have to continue learning.

You’re right that paying for it is difficult and quality control is difficult. Good-quality early childhood education is not just baby-sitting. It’s having trained professionals who know how to stimulate very young children to give them the preparation that they need, which means setting up training programs and making sure they’re adequately paid.

And in terms of financing, in my State of the Union -- because the United States, by the way, we don't have the kind of early childhood education system that I think we should have. And when you compare what we do to some of the more advanced countries in the OECD, we're not where I want us to be. So what I did in the State of the Union was propose that we impose an additional federal tax on cigarettes in order to pay for an expansion for high-quality, universal early childhood education. You get the real benefit of reducing smoking, which saves on our health care costs, at the same time as we're able to improve early childhood education.

Now, whether we're going to be able to get that passed or not, I don't know. It’s always a struggle to get new revenue for worthy endeavors, but there’s no bigger bang for the buck that you can get than making this investment in early childhood education. So I'm going to keep on arguing for it forcefully.

* * * *

Q Central America has significant renewable energy resources. Our economies are vast, but the volatility of oil energy prices, because our renewables take longer to put online, also delays and local oppositions are taking us in a state that we're using more fossil fuel -- taking us farther from our original goal of a more sustainable energy mix.

And on top of that we have earthquakes and frequent severe weather that makes our electrical system vulnerable. Saying that, how can we accelerate investment in more sustainable energy? And what are the opportunities and possible role of the U.S. and U.S. companies to work with Central America and to advance in a more sustainable energy mix that the region needs, and to reduce the volatility of our electrical system? Thank you.

PRESIDENT OBAMA: I have to say that all of the SICA leaders that I met with yesterday emphasized this issue of energy. President Pérez, President Martinelli, and President Chinchilla all focused on the fact that electricity costs here in Central America may cost three times as much as they do in Washington, D.C., and that's a huge structural disadvantage for businesses and families in the region. So this is something you're going to have to fix.

Now, the good news is that you’ve already made enormous progress in renewable energies in ways that, in fact, are well in advance of what other parts of the world are doing. The fact that Costa Rica is already getting 90 percent of your energy from renewable sources is a great achievement, and it means that you’ve got technology and expertise and a tradition of renewable energy in the region that you need to build on.

And what the United States can do, I think the most helpful thing we can do is work with you -- because we have a common goal of creating more renewable energy sources -- let’s collaborate on research, technology. Let’s network companies that are advancing new renewable energy strategies and see if we can have more joint ventures and projects. Because it’s my view that if any of us find good answers to renewable energy, that will spread like wildfire and everybody will ultimately benefit. It almost doesn’t matter where the innovations occur because they’ll be readily transferable around the world.

What I also understand is, is that we're not going to immediately be able to transition off of traditional sources of energy -- fossil fuels like oil and gas -- and even Costa Rica, it’s getting a lot of renewable energy, but it’s still got to make up that difference, and that's going to be a transition for all countries over the next 20, 30 years.

And it’s true that because of the extraordinary advances in technology that we've made in the United States, we are likely to be a net natural gas exporter as soon as 2020. And so one of the things that I've discussed with your Presidents is how can we potentially use that as a bridging mechanism. I've got to make a decision -- an executive decision broadly about whether or not we export liquefied natural gas at all. But I can assure you that once I make that decision, then factoring in how we can use that to facilitate lower costs in the hemisphere and in Central America will be on my agenda.

The last point, which Arturo mentioned but I can't emphasize enough, whether you're talking about traditional energy sources, renewable energy, setting up structures and regulatory regimes for creating economies of scale and efficiencies are critical.

I was mentioning that in California, the utilities, when they produce energy during non-peak hours, they ship it across the border down to Mexico. When they have peak hours, they bring that energy back to California. And because of not only the technology but also the laws that are in place, that saves consumers money on both sides of the border.

And given the small size of many Central American countries, it’s critical to create a regional market. And that's not just transmission lines. It’s also having the rules in place that allow the free flow of energy back and forth.

People get nervous about that because they're worried, well, Panama is going to steal my electricity, and then Costa Rica, I don't know, maybe they're going to poach some of our power. But the truth of the matter is, is that everybody stands to benefit.

And we’ll work with the Inter-American Development Bank -- we put forward I think it was last year, maybe it was the year before, when we initiated Connect 2022 -- and so our goal is to use whatever competing power we have to network with the private sector, as well as the public sector to find ways to enhance that integration. If you can solve this problem, it will free up resources for early childhood education, it will put money in the pockets of consumers, and the economic benefits will be extraordinary.

So we look forward to partnering with you on that issue.

* * * *

Q You mentioned, President Obama, that it’s hard for everyone to gather the fiscal resources to invest in these integrated, very valuable -- socially valuable programs. How do you go about, in your experience, creating such social demand or social support for missions like that that require greater resources and the need for greater resources?

PRESIDENT OBAMA: Well, first of all, at least in the United States, and I'm almost certain -- I haven't looked at the polling, but I'm sure it’s true in Central America -- selling people on the importance of education is not difficult. People understand, even those who don't have an education understand, that in this economy, if we don't have a highly skilled, highly trained workforce, then we’ll lose. And I think every parent has aspirations for their children to do even better than they did. And the only way that's going to happen is, is if they’re getting an excellent education.

So I think generally, the issue is not going to be, will there be social demand. I think, number one, it’s making sure that education reforms are in place so that we are using the money that we have as effectively as possible.

In the United States, what we found is, is that sometimes money in schools are not well spent. And our schools -- we've had public schools for a very long time, but many of them were designed back in the 1800s in a largely agricultural society; now the needs are different and we've got to adapt. We also have new tools, like the use of technology and distance learning that can reduce costs and improve outcomes.

We have to spend a lot of time focusing on teacher quality and training teachers so that they’re up to speed on the best practices to improve learning.

But I think it is actually easy to get public support around education. What’s harder is to, A, make sure that the money is well spent; and B, recognize that, as is true for businesses, it’s also true for governments, you have to prioritize, and you have to decide, all right, if we're going to spend more money on early education, then we're going to have to either increase revenue through taxation, or we're going to have to stop doing some other things that are less important. And that's part of what democracy is about, is having that debate.

But one last point I want to make about education. A lot of studies have shown that the single best indicator of a country’s development and advancement is how does it treat its girls. If you are not educating half the population, if you're not using all the opportunities -- or providing opportunities for all the girls in your country, you will fall behind. And it’s been said before, the advantage of when you're giving a good education to girls is you're also going to be educating the children of the moms.

And so making sure that social equity and gender equity is built into our education agenda -- especially around things like math and science and engineering, where traditionally a lot of times young girls are discouraged because it’s viewed somehow as not their subjects -- that's something that we're spending a lot of time on. And we’d be happy to collaborate with SICA and other organizations to find ways that we can make sure that we're encouraging young women are getting the exact same opportunities as young men are getting. (Applause.)

* * * *

PRESIDENT OBAMA: Well, again, I just want to thank this wonderful institution and the people of Costa Rica, as well as President Chinchilla, for giving me this wonderful opportunity to interact with outstanding business leaders and civil society leaders.

The main message that I have is that the United States recognizes our fates are tied up with your success. We want to be a partner. I’ve said this before and I will repeat, we don't think there are senior partners or junior partners in that partnership. I think it’s a partnership based on equality and mutual respect and mutual interest. If you are doing well, we will do better. And if we’re doing well, we think your situation improves.

And so, through all the various forums that we have, let’s continue to build. And let’s recognize that in this global economy that we now live in that for us to be successful we’re going to have to further integrate, and we’re going to have to use not just the powers of governments -- government-to-government relations; it’s going to be people to people, business to business. It’s going to be networks. It’s going to be private sector, public sector, non-for-profits all working together around common goals.

And I think this forum is an extraordinary opportunity to build on the talents of a lot of people from a lot of sectors around the region. We look forward to working with you. We look forward to partnering with you. And I have to say, this visit has made me extraordinarily optimistic about not just the future of the United States and the future of Central America, but the entire hemisphere.

So thank you very much. (Applause.

END 11:50 A.M. CST
 

Source : the White  House ( USA ) .

 

Việt Nam lại bị đưa vào danh sách các nước không có tự do báo chí

---

02.05.2013

 

Việt Nam bị xếp vào nhóm các nước Không có Tự do trong báo cáo thường niên về tự do báo chí trên thế giới do tổ chức Freedom House công bố hôm qua, ngày 1/5.

Freedom House, một tổ chức nhân quyền có trụ sở ở Hoa Kỳ, nói rằng con số những người sống trong các xã hội hoàn toàn có tự do báo chí đã giảm xuống mức thấp nhất, tính từ một thập niên nay.

Ông David Kramer, Chủ tịch của Freedom House, cho biết tiêu chuẩn để xếp một nước vào nhóm các quốc gia không có tự do báo chí :

“Lý do mà một nước được đánh giá là không có tự do báo chí là bởi vì nước này không đáp ứng các tiêu chuẩn về tự do pháp lý, tự do chính trị, tự do kinh tế, để cho phép các nhà báo và tổ chức truyền thông có thể hoạt động. Thế cho nên tại các nước nằm trong nhóm 'Không có tự do', có khá nhiều các nước như thế, nhưng tệ hại nhất gồm có Belarus, Cuba, Guiné Xích đạo, Eritrea, Iran, Bắc Triều Tiên, Turkmenistan and Uzbekistan.”

Trong một cuộc phỏng vấn dành cho ban tiếng Khmer của Đài VOA, bà Karin Deutsch, một chuyên viên phân tích nghiên cứu về Châu Á thuộc Freedom House, so sánh tự do báo chí của Việt Nam với nước láng giềng Campuchia:

“Rõ ràng môi trường làm việc của giới truyền thông ở Campuchia chắc chắn là cởi mở hơn so với Việt Nam, hoặc với Miến Điện.”

Trong năm qua, tin tức về các vụ bắt bớ, giam cầm và truy tố các nhà báo và blogger không ngừng gia tăng cùng với những mối đe dọa và sách nhiễu đối với những người cầm bút, cho thấy xu hướng giới hạn quyền tự do báo chí tại Việt Nam không những tiếp diễn mà có lẽ còn tệ hơn.

Trong một cuộc phỏng vấn dành cho ban Việt ngữ –VOA, ông Shawn Crispin, Đại diện cấp cao của Ủy ban Bảo vệ các Ký giả Cở Đông Nam Á (CPJ), và là tác giả của một phúc trình về tự do báo chí tại Việt Nam, đánh giá về tình hình tự do báo chí tại Việt Nam trong năm 2012 như sau:

“Rõ ràng là tình hình tự do báo chí ở Việt Nam đã xuống dốc rất nhanh. Cuộc nghiên cứu của chúng tôi cho thấy, chính quyền Việt Nam đang tăng cường đàn áp các blogger độc lập, và các nhà báo viết bài đăng trên mạng. Điều đó chứng tỏ là chính quyền Việt Nam đã có một nỗ lực phối hợp để siết chặt một thế giới mạng từng hoạt động tương đối cởi mở, cung cấp các quan điểm và tin tức đa dạng bên cạnh giới truyền thông chính thức bị nhà nước chi phối. Sự kiện Việt Nam xếp hạng thứ 6 trên danh sách của CPJ là một dấu hiệu cho thấy là giới thẩm quyền Việt Nam ngày càng ra tay trấn áp mạnh bạo hơn các quyền tự do trên mạng, chiến dịch này vẫn đang tiếp diễn ở Việt Nam. Quan tâm của chúng tôi là tình hình chỉ có thể trở nên xấu hơn trong bối cảnh chính phủ Việt Nam đang gặp khó khăn kinh tế và khi những rạn nứt đã bắt đầu xuất hiện giữa các phe phái khác nhau trong nội bộ Đảng Cộng Sản Việt Nam.”

Thứ hạng của Việt Nam trong báo cáo năm nay không thay đổi so với năm trước đó. Freedom House xếp Việt Nam hạng thứ 182 trên tổng số 197 quốc gia và lãnh thổ được khảo sát về tự do báo chí.
​​

​​

---

http://www.voatiengviet.com/content/viet-nam-lai-bi-dua-vao-danh-sach-cac-nuoc-khong-co-tu-do-bao-chi/1653263.html

Chữ

Song Thao

Chữ là thứ những người viết chúng tôi vầy vò hàng ngày. Nhà văn Hồ Đình Nghiêm dùng chữ "vọc". Viết văn, làm thơ là công việc "vọc chữ"! Nghe ra như trò chơi của con trẻ. Ngẫm ra thì đúng là một trò chơi. Ngẫm vào thì trò chơi này quả là mệt. Những con chữ như những con lươn. Chúng trườn, lách, quẫy, lủi bằng cái thân hình nhơn nhớt trơn tuột. Nắm được chúng mệt bở hơi tai. Chắc vì vậy nên chẳng có mấy nhà văn nhà thơ có được một bộ vó đầy đặn!

Nhà phê bình Nguyễn Hưng Quốc còn làm tới hơn. Ông mổ những con chữ để vạch bụng chúng ra xem trong bụng chúng có những gì mà rắc rối như vậy. Chẳng hạn như một chữ thông thường chúng ta gặp hàng ngày là chữ "vợ chồng". Chúng ta nói và nghe, người nói và người nghe ai cũng hiểu vợ chồng là cái chi chi. Như vậy chữ "vợ chồng" đã làm tròn nhiệm vụ của nó là biểu thị một ý niệm mà khi nói lên ai cũng hiểu. Dễ tính như chúng ta thì như vậy là đóng hồ sơ! Chẳng có gì phải bàn. Nhưng rắc rối như ông Nguyễn Hưng Quốc thì phải dò cho tới ngọn nguồn rạch sông. Do đâu mà việc hai người kết hợp với nhau trong hôn nhân lại được chỉ thị là "vợ" và "chồng". Theo Giáo sư Nguyễn Văn Trung thì "chồng" là chồng lên trên. Còn "chữ vợ phải chăng là vơ, vớ, đọc trại đi, theo giọng nặng; nếu thế, chữ vợ chỉ thị việc quơ lấy quàng lên, vơ vào, phù hợp với việc chồng lên trong hành động luyến ái?" Nghe ra cũng có lý. Nhưng ông Quốc vẫn còn ngờ vực. Ông đi tìm thêm. Ông đọc cuốn "Phương Ngữ Bình Trị Thiên" của Võ Xuân Trang mới biết là ở Bình Trị Thiên người ta thường nói trại âm "v" ra âm "b". Thí dụ như "vú" biến thành "bụ", "vá" áo biến thành "bá" áo, "vả" vào miệng biến thành "bả" vào miệng. Như vậy có sự hoán chuyển trong âm "v" và "b". Sự hoán chuyển này xảy ra rất thường trong những từ Hán Việt như "bái" chữ Hán sang "vái" chữ Việt, chữ "bích" sang "vách", chữ "bút" sang "viết" chẳng hạn. Ông Quốc lại đọc trong cuốn "Giáo Trình Lịch Sử Ngữ Âm Tiếng Việt" của Nguyễn Tài Cẩn để biết là sự hoán chuyễn "b / v" kéo dài khá lâu cho tới tận bây giờ vẫn còn có những từ tồn tại song song với nhau như "băm" và "vằm" thịt, "be" và "ve" rượu, "bíu" và "víu", "béo" và "véo" (đùi non?)! Và ông Nguyễn Hưng Quốc kết lại: " ‘Vợ chồng’ như thế thực chất là "bợ chồng". "Bợ": từ dưới nâng lên; "chồng": từ trên úp xuống. Danh từ "bợ chồng" diễn tả tư thế thân mật giữa hai người nam nữ khi ăn ở với nhau. Cách gọi tên khá thật thà như thế kể cũng thú vị đấy chứ?". Thú vị quá đi chứ. Tôi khoái chữ "bợ" này. Nó chỉ thị sự hưởng ứng tích cực của người…bợ!

Ông Nguyễn Hưng Quốc còn viết nhiều bài rất thú vị trên blog của ông nằm trong website của đài VOA để chẻ chữ ra. Như bụng, cọp và chó. Nhưng nếu cứ mải miết đi theo ông Giáo sư tài hoa này thì đến tết Congo cũng chưa hết chuyện. Nhưng bỏ thì tiếc nên theo ông một bước nữa thôi, bước…đút vào, rút ra! Chúng ta theo ông: "Mới đây, đọc báo, không hiểu tại sao, tình cờ tôi lại chú ý đến chữ "đút" trong một câu văn không có gì đặc biệt: "Chị ấy đút vội lá thư vào túi quần..." Từ chữ "đút" ấy, tôi chợt liên tưởng đến chữ "rút": cả hai từ làm thành một cặp phản nghĩa: đút (vào) / rút (ra).Ðiều làm tôi ngạc nhiên là cả hai từ đều có phần vần giống nhau: "-ÚT". Chúng chỉ khác nhau ở phụ âm đầu mà thôi: một chữ bắt đầu bằng phụ âm "đ-" (đút) và một chữ bằng phụ âm "r- " (rút). Hơn nữa, cả từ "đút" lẫn từ "rút", tuy phản nghĩa, nhưng lại có một điểm giống nhau: cả hai đều ám chỉ sự di chuyển từ không gian này sang không gian khác. "Ðút" cái gì vào túi hay "rút" cái gì từ túi ra cũng đều là sự chuyển động từ không gian trong túi đến không gian ngoài túi hoặc ngược lại. Tôi nghĩ ngay đến những động từ có vần "-ÚT" khác trong tiếng Việt và thấy có khá nhiều từ cũng có nghĩa tương tự. "Hút" là động tác đưa nước hoặc không khí vào miệng. "Mút" cũng là động tác đưa cái gì vào miệng, nhưng khác "hút" ở chỗ vật thể được "mút" thường là cái gì đặc. "Trút" là đổ cái gì xuống. "Vút" là bay từ dưới lên trên. "Cút" là đi từ nơi này đến nơi khác do bị xua đuổi. "Nút" hay "gút" là cái gì chặn lại, phân làm hai không gian khác nhau. "Sút" là tuột, là suy, là giảm so với một điểm chuẩn nào đó.Thay dấu sắc (ÚT) bằng dấu nặng (ỤT), ý nghĩa chung ở trên vẫn không thay đổi. "Trụt" hay "tụt" là di chuyển từ trên xuống dưới. "Vụt" là di chuyển thật nhanh, thường là theo chiều ngang. "Lụt" là nước dâng lên quá một giới hạn không gian nào đó. "Cụt" là bị cắt ngang, không cho phát triển trong không gian. "Ðụt" (mưa) là núp ở một không gian nào đó, nhỏ hơn, để tránh mưa ngoài trời".

Đút và rút, chúng ta làm rất thường và rất…vô tư! Nay vừa làm vừa phân tích coi bộ lấn cấn dữ. Nhưng phải công nhận là ông Nguyễn Hưng Quốc có cái nhìn rất tinh tế đánh thức chữ nghĩa dậy. Nhưng cũng rắc rối hơn! Chơi với chữ hàng ngày như chúng tôi tưởng nhẹ nhàng nay có phần vất vả. Ông Quốc bồi thêm: "Nếu chịu khó quan sát, chúng ta sẽ phát hiện trong những chữ quen thuộc chúng ta thường sử dụng hàng ngày ẩn giấu những quy luật bí ẩn lạ lùng. Tính chất bí ẩn ấy có thể nói là vô cùng vô tận, dẫu tìm kiếm cả đời cũng không hết được. Điều này khiến cho không ai có thể an tâm là mình am tường tiếng Việt. Ngay cả những nhà văn hay nhà thơ thuộc loại lừng lẫy nhất vẫn luôn luôn có cảm tưởng ngôn ngữ là một cái gì lạ lùng vô hạn".

Nhà văn hài hước nổi tiếng người Đức Moritj Saphir là người nắm đầu được con chữ. Chữ đối với ông chắc chẳng có gì lạ lùng. Ông dùng chúng một cách…đanh đá. Một lần kia ông cãi vã với một nhà thơ vốn không thích chi ông. Ông nhà thơ trịnh trọng nói: "Thưa ngài Saphir, ngài viết chỉ vì tiền, còn tôi viết vì danh dự." Nhà văn Saphir đớp lại liền: " Vâng, mỗi chúng ta viết chính vì cái mà chúng ta thiếu!"

Chữ từ miệng nhà văn mang tính gây hấn nhưng chính những con chữ không gây hấn như vậy. Chữ cũng như cục bột mặc bàn tay con người nhào nặn. Hiền lành hay dữ dằn đều do tay con người. Khổ một cái là con người có chữ hay không có chữ đều muốn…vọc chữ. Chữ viết cũng như chữ nói. Một sư ông tu trên núi, mỗi tháng một lần, sư cưỡi con ngựa cái xuống chợ mua thực phẩm. Trên núi cao ít cỏ nên con ngựa gầy nhom, xương khu lồi ra làm lộ hẳn bộ phận giống cái của con ngựa. Sư ông ngồi trên ngựa, vừa tới làng mạc thì bị dân làng bỉ thử: "Coi kìa, ông lão cưỡi con ngựa cái ốm nhom giơ cả khu ra!". Là người tu hành nhưng sư ông vẫn tức khí. Khi tới chợ ông ghé vào tiệm bán giấy viết mua một xấp giấy súc, ghé hàng bún mua một gói bún. Ông trở ra, trét bún vào khu ngựa rồi vỗ giấy dán kín lên. Dân làng thấy lạ, bu lại coi, có người hỏi xách mé: "Này lão hòa thượng, ông làm cái quái chi vậy?" Ông sư chẳng buồn ngước mắt lên, nhỏ nhẹ trả lời: "Có gì lạ đâu mà hỏi. Tôi chỉ che miệng thế gian ấy mà!"

Chữ nghĩa như vậy kể là sắc. Chữ nghĩa của ông bố vợ dưới đây thật đáng…đấm. Mùng một tết, anh con rể, vốn làm trong hãng rượu, mang chai rượu quý tới biếu bố vợ. Anh cung kính nói: "Thưa ba, con mang chai rượu quý nhất trong hãng tới chúc tuổi ba để ba dùng trong những ngày xuân". Ông bố vợ nhìn chai rượu, cắc cớ hỏi lại: " Thế sau những ngày xuân thì tôi không được dùng rượu nữa à?" Không hiểu do đâu mà có câu "bố vợ phải đấm" chứ ông bố vợ này xứng đáng với món quà thượng cẳng tay là cái chắc!

Chữ có bên tối bên sáng. Bên sáng thì nói sao hiểu vậy, bên tối thì nói thẳng nhưng hiểu thì quanh co. Cái "miệng thế gian" của nhà sư xuống núi là một thứ chữ thuộc bên tối. Nói vậy mà không phải vậy. Chữ nghĩa như vậy là thứ lăng ba vi bộ. Nói bên này hiểu bên kia. Bến phà Cần Thơ nay đã bị khai tử khi chiếc cầu mới được khánh thành. Ngày còn phà, những cô bé bán hàng rong chạy đôn chạy đáo, vừa chạy vừa rao hàng. Cô bé bán ví bóp kháu khỉnh ngây thơ rao vang: "Bóp đi, bóp đi! Bóp trên 5 ngàn, bóp dưới 7 ngàn, bóp bên trái bóp bên phải cùng giá! Bóp da 7 ngàn, bóp lông 13 ngàn, bóp ngoài 3 ngàn, bóp trong 8 ngàn! Bóp đi, bóp đi! Mại dzô, mại dzô! Bóp em rẻ nhất rồi! Bóp đi, bóp đi". Chữ nghĩa của em bé nhẩy cẫng, tiếng rao là danh từ nhưng mọi người cười tủm tỉm. Trong đầu chữ đã hoán chuyển từ danh từ ra động từ. Bóp đi, bóp đi!

Viết là trải chữ trên giấy. Chữ nọ tiếp nối chữ kia. Nếu cứ trải liền tù tì thì chữ sẽ rối mù lên. Bởi vậy nên, trong cách viết, ngoài những con chữ còn có những thứ mà ta gọi là dấu để phân biệt ra câu ra đoạn. Thiếu chúng là chữ trở nên loạng quạng, nghĩa chữ sẽ vặn vẹo ra một hướng khác. Trong một nhà hàng ăn lớn và đắt khách, chủ nhân phải phân công cho các người làm bếp và phụ bếp rõ ràng hầu cho công việc chạy nhanh. Bản phân công trong bếp được viết rất chi tiết. Chỉ thiếu dấu. Người ta đọc được như sau: "Cô Lan cắt tiết anh Hùng nhổ lông cô Ngọc luộc trứng anh Sơn mổ bụng cô Đào lột da anh Hải rửa chim cô Lài bóp mềm cô Thắm bằm nhừ cô Tuyết xào giòn".

Ông chủ nhà hàng chữ nghĩa như vậy thì ông chủ garage sửa xe cũng chữ nghĩa không kém. Lại còn hơn đứt ở chỗ có dấu phân chia câu cú đàng hoàng. Ông chủ nhận xe của khách quen rồi ghi công việc phải làm trên bảng để công nhân cứ theo đó mà sửa. Nhìn lên tấm bảng, thấy như sau: " Thêm nhớt cho cô Liên. Hai lít / Bugi ông Hoàng yếu. Cạo / Bác Anh yếu điện. Sạc / Bà Thắm tuột dây ăm-bray-da. Thay / Rửa cô Hà".

Nếu đọc những hàng chữ trên mà bạn cười thì rõ ràng bạn đã không hiểu chữ nghĩa theo bên phải mà bẻ quẹo qua bên trái. Lỗi không tại chữ mà tại cái đầu bạn. Nhưng nếu cái đầu bạn cứ theo sát bên phải thì chán chết. Bạn biết đọc nhưng không thấu hết cái tinh quái của chữ.

Chữ là một thứ tinh quái. Có chữ…chính qui cũng như có chữ đi bên lề. Đó là trường hợp những chữ lóng. Chữ lóng là thứ chữ bạn bè với không gian và thời gian chúng được sản sinh. Thời nào có chữ đó. Như chữ "cảnh sát". Thời tây thuộc địa, cảnh sát luôn có cái dùi cui cài bên lưng, tiếng Pháp kêu là cái matraque. Cảnh sát dính liền với cái matraque nên ông cảnh sát biến thành "mã tà". Thời trước 75, sinh viên biểu tình liên miên khiến cảnh sát phải ra tay dẹp. Hình ảnh người cảnh sát đi đôi với sự hung hăng. Không khá! Bèn có sự…tâm lý chiến. Thành phố Sài Gòn bỗng nở rộ những tấm bích chương: "Cảnh sát là bạn dân". Anh bạn này khó thân quá nên tương kế tựu kế, để chỉ một ông mã tà, người ta mai mỉa dùng chữ "bạn dân"! Tới thời sau 75 thì mấy ông bạn dân này mất điểm nặng. Chuyên chặn xe đòi hối lộ, nhũng nhiễu dân và nhất là đuổi hàng rong. Cảnh sát thời này mặc quần áo vàng nên các anh chị em lao động bán hàng rong đã gọi mấy ông "bạn dân" này là "bò vàng". Nghe mà nhớ lại câu hát: một đàn bò vào thành phố!

Cuộc đổi đời tháng tư 75 kéo theo một loạt những chữ thấm thía. Để chỉ hành động của các cán bộ ngoài Bắc vào nhận họ hàng với những người trong Nam rồi xin đồ mang về, người ta có cụm từ: "người Nam nhận họ người Bắc nhận hàng". Chữ "họ hàng" được cắt ra một cách thâm thúy.

Có những từ mới do người Bắc mang vào. Người ta hay nhắc tới chữ KAMA do nhà văn Nguyễn Tuân mang vào Nam. KAMA không phài là tiếng ngoại quốc mà là chữ được ghép từ bốn chữ đầu của câu "không ai mời ai". Nghĩa là rủ đi ăn nhưng tiền ai nấy trả, hồn ai nấy giữ, cái mà dân chơi ngày xưa gọi là chơi theo lối Mỹ.

Dân Việt trong nước ngày nay rất sính nói tiếng Mỹ, thứ tiếng Mỹ rất sáng tạo. Có một chữ lóng trong nước tôi nghe được rất thường trong những lần về Việt Nam: chảnh! Lúc đầu nghe chẳng hiểu chi cả, được giải thích mới biết đó là chữ lóng có nghĩa là "kênh kiệu". Con nhỏ đó chảnh lắm! Với phong trào sính tiếng Mỹ cộng thêm với một chút óc…đố vui để học, chữ "chảnh" được Anh hóa thành "lemon question". Bạn có nhận ra chữ chảnh không? Đó là "chanh hỏi" thành ra chảnh!

Chữ nghĩa lang bang như vậy thật hết ý! Nhớ những ngảy mới ở tù gọi là cải tạo về, tôi cũng lang bang trong thành phố cũ của mình, không việc làm, không tiền bạc, không tương lai nhưng cái dạ dày của cả nhà vẫn đòi hỏi được lấp đầy mỗi ngày. Để lấy ngắn nuôi dài, chúng tôi chỉ còn có một việc làm: chà đồ nhôm! Đồ nhôm đâu mà chà. Đó là tiếng lóng của chữ "chôm đồ nhà". Gọi là chôm cho thêm phần bi thảm chứ thực ra mỗi ngày nhìn khắp quanh nhà xem có thứ gì bán được để mua…bo bo thì mang ra chợ trời phát mãi!

Chà đồ nhôm, chôm đồ nhà, thứ tiếng lóng này thực ra là tiếng nói lái. Hình thức chữ nghĩa vặn vẹo này đã có từ lâu. Chuyện nói lái nổi đình nổi đám nhất là chuyện bức hoành phi tặng Thủ Tướng Nguyễn Văn Tâm hồi tây lận. Chắc nhiều bạn đã biết chuyện này nhưng cứ kể lại cho chắc ăn. Nhân một ngày mừng chi đó của Thủ Tướng Tâm, một cụ đồ tặng Thủ Tướng một bức hoành phi trên đó có ghi bốn chữ Hán: Đại Điểm Quần Thần. Ông Thủ Tướng dân tây thích lắm, mang treo ở phòng khách. Sau có một vị thâm nho diễn nôm một cách vòng vo nhưng rất thâm thúy ý đồ của nhà nho tác giả bốn chữ hoành phi này. Dịch ra từng chữ: Đại là "to", Điểm là "chấm", Quần là "bầy", Thần là "tôi". "Chấm to" nói lái thành "chó Tâm", "bầy tôi" lái thành "bồi tây". Bức hoành phi là một câu mát mẻ: Chó Tâm bồi tây!

Đèo Ngang là cái đèo nằm ngang phè phè được Bà Huyện Thanh Quan bê vào văn học đâm ra nổi tiếng. Một anh cán bộ vượt đèo trên đường từ Bắc vào Nam chẳng thấy tiều cũng chẳng thấy rợ chi mà chỉ thấy vất vả. Bèn vặc: "Nước ta có cái đèo nằm ngang này nên làm ăn không khấm khá được! Đèo chó gì lại tên là Đèo Ngang! Vậy thì cả nước Đang Nghèo là phải. Chúng ta cần kiến nghị trên đổi tên coi có khấm khá hơn không?". Mọi người bàn cãi om sòm, một anh đề nghị: "Ta đổi quách thành Đèo Nghếch đi". Trước những bộ mặt ngơ ngác, anh giải thích: "Đèo Nghếch là Đếch Nghèo, thế thì nghèo thế đíu nào được!". Vậy là đổi tên. Cán bộ hết nghèo thiệt! Dân có còn nghèo hay không, đếch cần biết. Có tiền có bạc, ăn uống sung sướng, no cơm ấm cật dậm dật cả bầy. Vậy là bùng nổ dân số. Làm sao để kế hoạch? Lại phài tính tới chuyện đổi lại tên đèo. Anh cán bộ có sáng kiến đổi tên lần trước lại được hỏi ý kiến. Anh nhẩn nha: "Đổi quách là Đèo Đứng coi có khá hơn không?" Anh này lại chơi trò nói lái. Đèo Đứng! Không…trồng người thì làm sao ra baby được!

Bắc , Trung, Nam, qua ba miền đất nước chữ nghĩa cũng biến dạng. Biến tới mức xa lạ với nhau. Kể từ cuộc di cư từ Bắc vào miền Trung và Nam, con người Việt Nam cùng chung nòi giống nay mới có nhiều dịp chung chạ. Chữ nghĩa tuy khác biệt nhưng lòng người không khác biệt. Em gái Bắc Ninh, anh trai Biên Hòa, em xứ Thanh Nghệ, anh nhà Cà Mau cứ loạn xạ mần ăn với nhau. Khác mà vẫn hòa đồng. Chữ nghĩa không làm mặt lạ.

Lấy chồng răng gọi mụ o ?

Anh trai lấy vợ, mình thành mụ o

Mụ o hiền hậu khỏi lo

Mụ o nhiều chuyện là mụ o "dọn" mồm

Tối qua thì nói "khi hôm"

Hoàng hôn : "Chạng vạng", nghe run quá trời

Sớm mơi mang "chủi xuốt cươi"

Sài Gòn nghe thấy thì cười bò lăn

Đó là thơ Huế- Sàigòn của ông Cai Vĩnh. Đoạn thơ Sàigòn-Hà Nội sau đây không có tên tác giả tôi nhặt được trên net.

Nam thời mập mạp, Bắc cho là béo

Khi Nam khen béo, Bắc bảo là ngậy

Bắc quậy sướng phê, Nam rên đã quá!

Bắc khoái đi phà, Nam thường qua bắc

Bắc nhắc môi giới, Nam liền giới thiệu

Nam ít khi điệu, Bắc hay làm dáng

Tán mà không thật, Bắc bảo là điêu

Giỡn hớt hơi nhiều, Nam kêu là xạo

Bắc nạo bằng gươm, Nam thọt bằng kiếm

Nam mê phiếm, Bắc thích đùa.

Bắc vua bia bọt, Nam chúa la-de.

Chữ nghĩa khác biệt nhưng không đối nghịch. Sau nhiều năm sống bên nhau, tiếng Bắc, tiếng Trung, tiếng Nam hình như mất đi cái ranh giới địa lý mà chỉ còn thân cận nhau trong tình đồng hương. Tổ tiên làm chi có Trung Nam Bắc! Chữ nghĩa của tổ tiên mà chúng ta trìu mến gọi là tiếng mẹ đẻ đã theo chúng ta trong bước chân di tản. Chúng ta đã có cả một nền văn học bên ngoài chốn quê cha đất tổ. Và những người viết từng sống với chữ nghĩa sẽ chẳng bao giờ rời xa những con chữ.

Chữ nghĩa và tôi sẽ xuống mồ

Mai này cỏ mọc sắc xanh mơ

Ai đi ngang để cành hoa xuống

Là cũng cho đời một chút Thơ!

(Trần Vấn Lệ)

Song Thao

 

Thơ & thủ bút của Trịnh Công Sơn

Thơ & thủ bút của Trịnh Công Sơn