Kenzaburo Oe -Nuôi thù (3)

Kenzaburo Oe


Nuôi thù


Diễm Châu dịch

CHÚNG TÔI BẮT ĐẦU MỜI TÊN LÍNH da đen ra khỏi hầm và đưa nó đi dọc theo con đường trải đá xuyên qua làng. Việc này chúng tôi thường làm, và người lớn không than phiền gì cả. Mỗi khi gặp tên lính da đen đi trên đường giữa đám trẻ con chúng tôi, họ thường quay mặt đi chỗ khác tránh sang một bên, y như họ vẫn thường bước qua một bụm cỏ tránh lối cho con bò mộng của công nuôi ở nhà ông đầu làng.

Ngay cả những khi lũ trẻ mắc công chuyện trong nhà không thể tới thăm thằng da đen ở dưới hầm được, nó cũng vẫn thường lên khoảng sân trống bên căn nhà chứa đồ mà ngủ thiu thiu dưới bóng cây hoặc chầm chậm thả bộ dọc theo con đường làng, đôi vai cúi lom khom. Chuyện quen dần đến nỗi người lớn cũng như trẻ con, không ai còn một cảm tưởng kinh ngạc nào nữa. Thằng da đen đã trở thành một thành phần của sinh hoạt trong làng, không khác gì lũ chó săn, lũ trẻ con hoặc cây cối.

Đôi khi Cha thường trở về nhà lúc tảng sáng, mang bên mình một cái bẫy dài mà hẹp làm bằng mấy tấm ván đóng đinh rất thô sơ, bên trong lồng lộn một con chồn, cái mình mập mạp dài ngoẵng. Những hôm ấy tôi với em tôi thường phải mất trọn cả buổi sáng ngồi trên nền đất trống của căn nhà chứa đồ, giúp vào việc lột da, và hai anh em thường cầu mong thằng da đen tới coi chúng tôi làm việc. Mỗi khi nó tới chúng tôi thường nín thở quỳ hai bên Cha trong lúc người nắm chặt cái chuôi nhẫy bóng của con dao mổ vấy máu; và chúng tôi thường vì thằng da đen tới coi mà mong sao cho cái chết của con chồn lanh lẹ, bất trị kia được êm đẹp và việc lột da được khéo léo. Trong lúc bị chẹt cổ, con chồn thường tống ra một thứ mùi hôi thối khủng khiếp — một cử chỉ oán hận cuối cùng trong lúc giẫy chết. Một tiếng xé nhẹ khi lớp da bị lưỡi dao sáng mờ của Cha lách ra, và cuối cùng toàn thân nó cuộn trong một lớp thịt sáng long lanh, nằm phơi trần dưới mắt chúng tôi, nhỏ bé và tục tĩu. Khi chúng tôi đưa bộ ruột của nó ra đống phân, cẩn thận không để rơi rớt, ném đi và trở về chùi tay vào những chiếc lá cây to, bộ lông da con chồn đã được đóng đinh vào tường, phía bên trong lật ngửa ra, lớp mỡ và những mạch máu li ti lấp lánh dưới ánh mặt trời. Đôi môi chúm lại phát ra một tiếng kêu như tiếng huýt sáo, thằng da đen giương mắt nhìn những vết nhăn thành hình trên mặt lớp da trong lúc Cha đưa mấy đầu ngón tay to gẩy lớp mỡ đi cho mau khô. Và cuối cùng, khi thấy bộ lông da căng trên tường khô queo, như một đầu móng tay với những vết màu máu chạy trên đó như những đường xe lửa trên một tấm bản đồ, thằng da đen thường trố mắt kinh ngạc khiến cho em tôi và tôi cũng phải đâm hãnh diện vì cái tài khéo của Cha. Cả đến Cha đôi khi cũng ngừng công việc vẩy nước trên mấy miếng da để đưa ánh mắt thân thiện nhìn tên lính da đen. Những lúc ấy, tôi với em tôi với thằng da đen và Cha hợp nhất với nhau như thể người trong cùng một nhà quây quần quanh cái tài lột da chồn khéo léo của Cha.

Thằng da đen cũng thích ngó vô xưởng rèn nữa. Thỉnh thoảng, nhất là những khi Sứt Môi, cái mình trần lấp loáng trong ánh lửa, đứng phụ ông thợ rèn làm cuốc, trẻ con chúng tôi lại tới nhà ông thợ rèn với thằng da đen đi giữa. Khi ông thợ rèn lượm một miếng sắt đỏ hồng bằng mấy ngón tay phủ đầy than, và thọc sâu xuống nước, thằng da đen lại kinh ngạc la lên trong lúc lũ trẻ vỗ tay hoan nghênh. Chính ông thợ rèn cũng đâm hãnh diện và thường sử dụng cái phương pháp biểu diễn tài nghệ nguy hiểm này.

Thậm chí mấy người đàn bà cũng hết sợ thằng da đen và thỉnh thoảng chính họ lại còn tự tay đưa thẳng đồ ăn cho nó nữa.

Mùa hè đã lên tới độ gay gắt nhất mà vẫn chưa có chỉ thị nào của cơ quan chính quyền ở vùng tới. Người ta đồn rằng đô thị nơi đặt các cơ sở vùng đã bị phá hủy trong một vụ phi cơ oanh tạc, nhưng tiếng đồn này không có hiệu lực gì đối với chúng tôi. Không khí nóng nực hơn bất cứ thứ lửa nào có thể thiêu hủy một thành phố bao trùm lấy khu làng chúng tôi hết ngày nọ qua ngày kia. Chung quanh người thằng da đen, mỗi khi chúng tôi ngồi với nó trong căn hầm lặng lẽ, kín bưng, một cái mùi hôi nồng nặc, nhầy nhụa, có thể nói là ngột ngạt bắt đầu đè nặng — một thứ mùi phảng phất cái mùi thịt chồn thối rữa trên đống phân công cộng. Đó chính là nguồn giải trí thường xuyên cho chúng tôi, và chúng tôi thường cười lớn về chuyện đó cho đến khi nước mắt chảy cả ra; thế nhưng đến khi thằng da đen bắt đầu đổ mồ hôi thì cái mùi da của nó hôi hám quá sức khiến chúng tôi không thể nào ở gần nó được.

Một buổi chiều nóng nực, Sứt Môi đề nghị chúng tôi đưa thằng da đen ra chỗ suối nước công cộng trong làng. Ân hận vì đã không nghĩ ra việc đó từ trước, chúng tôi nắm lấy hai bàn tay dơ dáy, nhớp nháp của thằng da đen mà kéo lên thang. Lũ trẻ con tụ tập ngoài sân trống vây lấy chúng tôi với những tiếng la hét, và chúng tôi hùa nhau chạy trên con đường bỏng cháy dưới ánh mặt trời.

Chúng tôi cởi hết quần áo ra trần trụi như gà bị vặt lông, lột áo quần thằng da đen, rồi cùng với đám đông nhảy xuống giữa lòng suối, té nước lên nhau và bắt đầu la hét om sòm, say mê với cái sáng kiến mới mẻ nhất của chúng tôi. Thằng da đen ở trần to đến nỗi ngay cả ở chỗ lòng suối sâu nhất nước cũng chỉ vừa tới ngang hông nó. Mỗi khi chúng tôi té nước vào nó, thằng da đen thường kêu ré lên như một con gà mái bị vặn cổ và lại thọc đầu xuống dưới mặt nước. Nó ở nguyên dưới đó cho đến khi bắt buộc phải đứng dậy, vừa phun nước ra phì phì vừa la hét. Cái mình trần loáng ướt của nó phản chiếu những tia nắng gắt sáng lên như mình con ngựa ô; thật là hoàn hảo và đẹp. Chúng tôi té nước và la hét, được một chốc lũ con gái nhỏ tụ tập dưới bóng râm mấy cây sồi cũng vội vàng nhảy xuống nước nhúng những tấm thân gầy còm (...). Khi Sứt Môi nắm lấy một đứa và bắt đầu cái trò dơ bẩn, chúng tôi kéo thằng da đen qua và chỉ cho nó coi thằng Sứt Môi (...) từ một vị trí thuận lợi nhất. Ánh nắng gay gắt tung tóe khắp trên thân mình rắn rỏi của chúng tôi, nước nóng sôi lên và sáng lấp lánh. Sứt Môi cười, cái mặt đỏ gay, và khi xòe bàn tay ra đét vào đôi mông loáng ướt của một đứa con gái hắn cất tiếng la lớn. Chúng tôi cười đến phát đau; đứa con gái nhỏ khóc.

Đột nhiên chúng tôi thấy thằng da đen có một cái giống tuyệt vời, dũng mãnh, ngoạn mục và đẹp không thể nào tin được. Chúng tôi xúm quanh nó la hét, thân mình trần truồng ngả nghiêng va chạm nhau, thế rồi thằng da đen nắm lấy (...), lấy thế đứng táo tợn của một con cừu đực sắp sửa phóng tới và buông ra một tiếng gầm dữ dội. Chúng tôi té nước lên (...) thằng lính da đen và cười ngất cho đến khi nước mắt ràn rụa trên má. Thế rồi Sứt Môi nhảy ra khỏi mặt nước, trần truồng phóng đi và trở lại với một con dê cái giắt từ sân nhà người bán thực phẩm. Chúng tôi vỗ tay hoan nghênh cái ý kiến thần tình ấy. Thằng da đen há hốc cái miệng hồng hồng và la lên rồi múa may bước ra khỏi vũng nước (...). Chúng tôi cười như điên dại.

Chúng tôi coi nó như một thứ gia súc hiếm hoi, lạ lùng nào đó, một thứ súc vật siêu đẳng, tuyệt vời. Lúc này làm sao tôi có thể diễn tả lại được cái tình thương mến của chúng tôi đối với thằng lính da đen ấy, cái ánh nắng chập chờn vờn trên làn da dầy loáng ướt của nó buổi chiều hè xa xôi chói lòa ấy, những bóng tối thâm u trên làn đá mòn, cái mùi của lũ trẻ và thằng da đen, làm sao tôi có thể diễn tả cái nhịp nhàng phong phú của tất cả những thứ đó ?

Đối với chúng tôi lúc ấy thì dường như cái mùa hè của những bắp thịt trần lấp lánh — cái mùa hè như một giếng dầu chợt vọt lên xối xả tỏa xuống, bao phủ lấy chúng tôi bằng một lớp dầu khoái cảm đen đậm kia — sẽ tiếp tục mãi không cùng, không bao giờ có thể cùng được.


TỐI HÔM CHÚNG TÔI LÀM CÁI LỄ TẨY trần ấy, một cơn giông bão mịt mù bủa kín thung lũng, và mưa rơi suốt đêm. Sáng hôm sau trời vẫn còn mưa; em tôi, Sứt Môi và tôi phải bám lấy vách căn nhà chứa đồ khi đem thức ăn lại cho thằng da đen. Ăn xong, thằng da đen hai tay bó gối bắt đầu hát nho nhỏ. Chúng tôi xòe mấy ngón tay ra đứng bắt bụi mưa hắt vào qua khung cửa trổ trên nóc, trôi theo tiếng hát lớn dần lên của thằng da đen, trôi theo những bài ca uy nghiêm và trọng thể như biển cả. Lúc nó ngừng hát, mưa cũng không còn rắc bụi qua khung cửa. Nắm lấy cánh tay nó, chúng tôi kéo nó ra khoảng sân làng trong lúc nó vẫn tươi cười. Sương mù đột nhiên cuốn khỏi thung lũng, và cây cối hút đẫm nước mưa trong đám lá cành rậm rạp căng phồng lên như những con gà mái tơ. Mỗi cơn gió nhẹ thoảng qua, chúng lại đung đưa tung nhẹ những cánh lá ướt và những giọt nước mưa tạo thành những đường cầu vồng thoáng qua mau chóng. Ve sầu khởi sự bay vào đó. Chúng tôi ngồi thật lâu trên tấm đá ở ngay lối vào hầm, hít thở cái mùi thơm của cây cối đẫm nước trong hơi nóng ban ngày đương hồi lại giữa tiếng ve ran ran.

Quá trưa, lúc ông Ký cắp cái ô đi xuống lối mòn xuyên qua rừng tới nhà ông đầu làng, chúng tôi vẫn còn ở đó. Chúng tôi đứng dậy và dựa người vào thân cây mơ già hãy còn rả rích nhỏ giọt chờ cho ông Ký lò cò nhảy ra khỏi vùng tối đen của ngôi nhà để có thể ra hiệu cho ông. Nhưng chúng tôi chờ đợi hoài công vì ông Ký không xuất hiện. Thay vào đó, tiếng chuông báo động ở chái nhà ông đầu làng lại vang lên báo hiệu triệu tập cho người lớn đương làm việc ở dưới thung và trong rừng, và đàn bà, trẻ con từ những căn nhà sũng nước mưa cũng bước cả ra đường.

Tôi quay lại nhìn thằng da đen và thấy nụ cười đã rời bỏ màu sáng nâu trên gương mặt nó. Ngực tôi thắt lại với một nỗi bất an đột ngột. Bỏ mặc thằng da đen ở đó, tôi với em tôi và Sứt Môi chạy tới lối vào nhà ông đầu làng.

Ông Ký đương đứng yên lặng ở lối cửa, không để ý đến chúng tôi. Ông đầu làng khoanh chân ngồi trên khoảng sàn lót ván cao dường như đương trầm tư mặc tưởng. Cố gắng kiểm soát những điều chúng tôi hy vọng có lẽ cũng chẳng ăn thua gì, chúng tôi nóng nảy đợi cho người lớn họp lại. Dần dà họ từ ngoài đồng, rừng kéo về, trên người còn mang quần áo làm việc, đôi má xị xuống vì bực bội. Cha cũng trở về với một mớ chim nhỏ buộc chặt vào nòng súng.

Cuộc họp mới bắt đầu thì ông Ký đã làm tiêu tan mọi hy vọng của lũ trẻ khi giải thích bằng tiếng địa phương rằng người ta đã quyết định trao thằng phi công da đen cho các nhà chức trách vùng. Chính ra, ông nói, quân đội phải tới đưa nó đi, nhưng hình như quân đội đương lộn xộn và bất đồng ý kiến với nhau, vì thế họ yêu cầu dân làng đưa nó ra tới tỉnh. Đối với người lớn thì cái bất tiện duy nhất là việc đem thằng da đen đi nộp, nhưng trẻ con chúng tôi thì lại hết sức bàng hoàng và tuyệt vọng. Nếu họ đem thằng da đen đi nộp thì trong làng còn lại cái gì nữa? Chả còn cái gì hết, ngoài cái vỏ trống không của một mùa hè...

Tôi phải báo cho thằng da đen mới được. Tôi lách qua đám chân người lớn, chạy về chỗ nó đương ngồi ở khoảng sân trống trước căn nhà chứa đồ. Lúc tôi dừng lại trước mặt nó, thở hổn hển, thằng da đen từ từ ngửa đôi mắt to, mịt mờ lên nhìn tôi. Không thể diễn tả gì cho nó hiểu, tôi, tôi chỉ biết ngước nhìn nó với một vẻ buồn bã và thất vọng trộn lẫn. Hai cánh tay đặt trên đầu gối, nó nhìn vào mắt tôi như dò hỏi. Đôi môi nó căng tròn như cái bụng một con cá nước ngọt đầy trứng trễ ra, và nước bọt rỉ thành những dòng nhỏ lấp lánh trắng giữa hàm răng. Tôi quay lại thấy mấy người lớn có ông Ký dẫn đầu xuất hiện từ lối cửa tối đen nhà ông đầu làng và đương tiến về phía căn nhà chứa đồ.

Tôi nắm lấy vai thằng da đen đương ngồi mà lay lay và gọi nó bằng tiếng địa phương. Tôi muốn hết hơi vì thất vọng. Tôi làm gì được? Im lặng, thằng da đen để mặc cho cánh tay tôi lay mạnh, cái đầu to lớn của nó lăn từ bên này qua bên kia. Đầu rũ xuống vì mệt mỏi, tôi buông vai nó ra.

Bỗng dưng nó trỗi dậy, sừng sững trên đầu tôi như một tàng cây. Nắm lấy bắp tay tôi nó kéo tôi lại gần, và ép chặt lấy tôi vào người, nó chạy xuống mấy bậc thang ở hầm. Hết sức kinh ngạc, trong một lúc tôi chỉ biết ở yên ngó trân những hoạt động của đôi bắp vế rắn rỏi và những bắp thịt co thắt trên đôi mông của nó trong lúc nó lẹ làng đi lại quanh hầm. Thằng da đen hạ cánh cửa sập xuống, gỡ cái bẫy heo rừng vẫn còn lủng lẳng ở đó từ khi nó sửa lại, xích cái khoen thường dùng để cài then ở mặt trong cánh cửa sập vào với cây đỡ cánh cửa này từ trong tường phóng ra. Hai bàn tay nắm chặt lấy nhau, cái đầu hạ thấp, nó lại bước xuống mấy bậc thang. Khi tôi nhìn vào hai con mắt không còn thần sắc gì của nó, tôi nhận thấy rõ ràng là tên lính da đen đã trở thành con ác thú đen đủi thách đố mọi hiểu biết, đã trở thành cái chất độc tối nguy hiểm trước kia, lúc đầu tiên bị bắt mang về. Tôi ngước nhìn cái hình thù to lớn của nó, nhìn cái bẫy heo rừng khóa chặt cánh cửa sập rồi nhìn xuống đôi chân không bé nhỏ của mình. Sợ hãi và xúc động mạnh ào ào đổ xuống và xoáy tít qua ruột tôi. Tôi nhảy ra xa thằng da đen và đứng dựa sát lưng vào tường, nhưng nó vẫn ở giữa hầm, đầu cúi xuống. Tôi bặm chặt môi cố dập tắt cái run rẩy của đôi chân.

Mấy người lớn đã tới phía bên trên cánh cửa sập và bắt đầu lay cái bẫy heo rừng khóa chặt vào đó — lúc đầu còn nhè nhẹ, nhưng về sau họ giật mạnh với cái điên dại của một loài cầm thú đột nhiên bị tấn công. Thế nhưng cánh cửa sập bằng gỗ sồi dầy cộp — cánh cửa đã từng hết sức chắc chắn đối với mấy người lớn khi họ dùng để nhốt thằng phi công da đen ở dưới hầm — lúc này lại khóa chặt tất cả bọn họ ở phía ngoài: từ người lớn trong làng tới trẻ con, rồi cây cối và thung lũng.

Ngó lên khung cửa trổ phía trên, tôi thấy những khuôn mặt kinh hoàng của người lớn, những khuôn mặt được thay thế rất mau bằng những vừng trán vụng về xô đẩy nhau của những người khác. Tôi cảm thấy có một sự thay đổi đột ngột trong cách thức xử sự của mấy người lớn ở bên ngoài. Ban đầu họ còn la thét. Lúc này họ im lặng, và một nòng súng đe dọa thọc qua khung cửa trổ trên nóc hầm. Như một con thú lanh lẹ, thằng da đen nhảy tới chỗ tôi và ghì chặt lấy tôi để che cho mình khỏi họng súng. Rên rỉ vì đau đớn và giẫy giụa trong hai cánh tay thằng da đen, tôi nhận ra cái sự thật tàn ác: tôi đã bị bắt và là một thứ con tin. Thằng da đen đã biến thành «quân địch» trong lúc bên tôi la ó dữ dội ở ngoài cánh cửa sập. Giận dữ, tủi nhục và buồn bực vì bị phản bội chạy qua thân thể tôi, thiêu đốt nó như lửa. Tệ hơn hết, nỗi sợ hãi như một cơn lốc cuốn trào lên trong người tôi, đe dọa làm tôi nghẹt thở.

Bị mắc trong vòng tay thô bạo của thằng da đen, tôi sôi lên vì giận dữ và nước mắt đồng thời ứa ra. Thằng lính da đen đã bắt tôi làm tù binh.

Cái nòng súng được rút ra, tiếng la ó của người lớn to thêm, thế rồi một cuộc bàn luận thật lâu khởi sự ở bên ngoài khung cửa trổ. Vẫn còn bấu chặt lấy cánh tay tôi khiến nó đau điếng phát tê đi, thằng da đen rút vào trong một góc hầm chỗ không sợ bị bắn lén, và lặng lẽ ngồi xuống. Tôi bị kéo về phía nó cho đến khi, hệt như tôi đã làm khi chúng tôi còn thân thiện, tôi quỳ hai đầu gối trần bên nó, cái mùi mốc meo, nồng nặc từ thân thể nó bao phủ chung quanh. Mấy người lớn to nhỏ một lúc thật lâu. Thỉnh thoảng cha tôi lại ngó qua khung cửa trổ trên nóc hầm. Mỗi lần người gật đầu với đứa con của người bị bắt làm con tin, tôi lại khóc.

Ngọn triều bóng tối lan tới hầm đầu tiên, rồi tới khoảng sân trống bên kia khung cửa trổ. Khi bóng tối đã rơi xuống, người lớn lục tục ra về mỗi lúc một vài người, ném cho tôi mấy câu khuyến khích lúc họ bỏ đi. Trong một lúc thật lâu tôi còn nghe thấy tiếng bước chân của Cha bước ở phía bên ngoài khung cửa trổ, nhưng rồi đột nhiên vết tích cuối cùng của con người biến mất khỏi mặt đất phía bên trên, và đêm phủ ngập căn hầm.

Thằng da đen buông cánh tay tôi ra và đăm đăm nhìn tôi như thể bỗng dưng cái tình thân thiện mọi ngày giữa chúng tôi từ trước cho đến sáng hôm ấy lại trở lại với nó. Run run vì giận dữ, tôi cắm mặt nhìn xuống đất, hai vai bướng bỉnh nhô lên, cho đến khi nó xoay lưng lại tôi và ngồi bệt xuống, rúc cái đầu vào giữa hai đầu gối. Tôi còn có một mình, bị bỏ rơi như con chồn mắc bẫy, hoàn toàn tuyệt vọng. Thằng lính da đen không động đậy trong bóng tối.

Tôi đứng dậy, bước tới chỗ mấy bậc thang và đưa tay động tới cái bẫy heo rừng, nhưng nó lạnh ngắt và cứng, như muốn xua đuổi mấy ngón tay tôi và những mầm hy vọng chưa ra hình thể gì. Tôi như con thỏ trong rừng bị yếu dần và chết mà vẫn giương mắt nhìn những lưỡi sắt ngoạm chặt cái chân bị thương tích, không sao tin được những vùng sâu thẳm mà nó đã sa xuống hoặc cái bẫy đã bẫy được mình. Tôi bị giày vò khổ sở vì dại khờ đi tin thằng da đen như tin một người bạn. Nhưng nào có ai đã ngờ được cái thằng da đen to lớn, hôi rì, lúc nào cũng tươi cười kia?

Tôi bị rét run lên, hàm răng đánh lập cập. Bụng tôi bắt đầu đau. Tôi ngồi bệt xuống, ấn hai bàn tay vào chỗ bụng dưới và đột nhiên nhận thấy rõ rệt một điều hết sức phiền phức: tôi sắp sửa tháo dạ. Tình trạng đau đớn của những dây thần kinh cùng khắp trên thân thể tôi chỉ giúp thêm vào việc đưa tới chuyện đó. Tuy nhiên tôi không thể làm gì về việc đó trước mặt thằng da đen được. Tôi nghiến răng chống lại, mồ hôi vã ra trên trán. Tôi đau đớn chống cự lại cho đến khi cố gắng chống cự ấy lướt thắng cả nỗi sợ hãi của tôi.

Nhưng sau cùng tôi đành chịu thua. Tôi bước tới chỗ cái thùng gỗ — cái thùng gỗ đã khiến chúng tôi hết sức vui nhộn mỗi khi thằng da đen doạng chân ngồi trên đó — và kéo quần xuống. Đối với tôi, đôi mông tôi lột trần, trắng trẻo có vẻ yếu đuối vô cùng và không đủ che chở; xấu hổ dường như đã nhuộm đen hết mọi sự trong tôi, từ cổ họng xuống thực quản và tới ngay phía trong ruột tôi. Cuối cùng tôi lại đứng dậy và trở về xó hầm. Tôi cảm thấy mình tan nát, hèn hạ, nhục nhã vô cùng. Tôi ép sát vừng trán nhơ nhớp vào tường — tôi có thể cảm thấy hơi ấm của đất truyền qua đó — và khóc nho nhỏ. Đêm thì dài. Trong rừng một bầy chó hoang sủa. Không khí lạnh lẽo thêm. Quá mệt mỏi, tôi nằm lăn ra đất mà thiếp đi.

Lúc tôi thức dậy, lòng bàn tay thằng da đen còn nặng trĩu trên cánh tay hầu như tê đi của tôi. Cơn gió nhẹ lùa qua khung cửa trổ ở phía trên đưa vào một đám sương mù cuồn cuộn lẫn với những tiếng nói của người lớn. Tôi có thể nghe thấy cả tiếng cái chân giả của ông Ký kèn kẹt khi ông bước nữa. Được một lúc, giữa những tiếng ồn ào khác nổi bật lên tiếng một cây búa lớn nện xuống cánh cửa sập. Âm thanh nặng nề, mạnh mẽ vang vọng trong cái bụng đói của tôi, phóng ra những cái đau nhói.

Thình lình thằng da đen la lớn, nắm lấy vai tôi mà kéo dậy. Lôi tôi ra giữa hầm, nó giơ tôi lên cao cho người lớn ở bên ngoài khung cửa trông thấy. Tôi không thể hiểu được nó ra sức làm gì. Qua khung cửa trổ vô số những cặp mắt chăm chăm nhìn vào cái nhục nhã của tôi, trong lúc tôi lủng lẳng ở đó như một con thỏ. Giá phải đôi mắt đen, ướt của em tôi mà có trong số đó thì chắc hẳn tôi đã cắn đứt lưỡi vì xấu hổ. Nhưng tất cả những cặp mắt ở chỗ nhòm vào đều là của người lớn.

Tiếng búa nện mỗi lúc một dữ dội hơn. Thằng da đen hét lên một tiếng, và hai bàn tay to lớn của nó nắm lấy cổ họng tôi từ phía sau. Những móng tay cắm sâu xuống làn da mềm đau đớn, và sức ép mạnh trên trái yết hầu của tôi khiến cho tôi nghẹt thở. Tôi vung tay vung chân đập mạnh, ngả đầu ra đằng sau và rên rỉ. Hết sức hổ thẹn vì bị người lớn ở ngoài khung cửa trông thấy, tôi vùng vẫy cố thoát ra khỏi người thằng da đen lúc ấy đương ép sát vào lưng tôi, và dùng hai gót đá vào hai gót đá vào hai ống xương chân của nó. Nhưng hai cánh tay lông lá, to lớn của nó thật cứng và bướng bỉnh, và tiếng la thét của nó lớn hơn cả tiếng rên rỉ của tôi. Những khuôn mặt của người lớn lui dần từ phía bên kia khung cửa. Tôi đoán là họ đã nhượng bộ sự đe dọa của thằng da đen và chạy đi bảo những người khác thôi đập phá cánh cửa sập. Những tiếng kêu la của thằng da đen ngừng lại và sức ép như đá tảng đè trên cổ họng tôi nới ra. Tình cảm gần gũi và thương yêu người lớn của tôi trở lại.

Nhưng tiếng nện vào cánh cửa sập lại trở nên dữ dội hơn. Một lần nữa, những khuôn mặt của người lớn lại nhòm vào qua khung cửa và với một tiếng kêu lớn thằng da đen lại xiết chặt vòng tay quanh cổ họng tôi. Tôi cố thoát vòng tay ấy, nhưng đôi môi trên khuôn mặt vùng ra đằng sau của tôi chỉ mở ra méo mó và một tiếng kêu yếu ớt thoát ra, như tiếng kêu của một con thú nhỏ trong cảnh khốn cùng. Thế là cả người lớn cũng bỏ rơi tôi. Họ đi đập phá cánh cửa sập, mặc cho thằng phi công da đen bóp cổ tôi. Rốt cuộc, khi họ phá xong được cánh cửa có lẽ họ sẽ tìm thấy xác tôi, tứ chi lạnh ngắt, bị bóp cổ cho đến chết như một trong mấy con chồn của Cha mà thôi. Tôi sôi lên vì oán hận. Trong tuyệt vọng, tôi rên la vì nỗi nhục nhã ấy, đầu tôi hất ra phía sau, và nước mắt tuôn ràn rụa trong lúc tôi quằn quại và lắng tai nghe tiếng búa.

Tiếng ào ào xoáy tít của muôn vàn vòng bánh xe tràn ngập tai tôi, vang dội lại và máu từ lỗ mũi tôi chảy xuống má. Cánh cửa sập đã bị dập nát, những bàn chân đầy bùn đất xô tới — những bàn chân lông lá đến tận mấy đầu ngón — và căn hầm tràn ngập những người lớn xấu xí hầu như điên dại vì giận dữ. La lớn hết sức, thằng da đen cặp chặt lấy tôi vào người và lùi dần, lùi dần về phía vách hầm. Tôi cảm thấy lưng tôi và hai mông đít bị ép thật sát vào cái mình đầy mồ hôi, nhớp nháp của nó, và dường như có một luồng hơi nóng bỏng như một cơn giận dữ bất thần len qua giữa chúng tôi. Lòng tôi tràn đầy tủi nhục và một nỗi thù nghịch không che đậy giấu giếm, y như một con mèo bị bắt gặp trong lúc đương phủ: thù nghịch đối với những người lớn đương đứng yên lố nhố trên đầu mấy bậc thang, ngắm nghía nỗi tủi nhục của tôi; thù nghịch đối với tên lính da đen mà hai bàn tay to béo đương xiết quanh cổ họng tôi, những móng tay cắn vào làn da mềm mỏng, vây máu ra; và một nỗi thù nghịch tức tối, mơ hồ đối với bất cứ cái gì và hết mọi sự. Thằng da đen tru lên như một con chó. Âm thanh làm tê liệt hai màng tai tôi, và ở đó, trong căn hầm vào giữa lúc mùa hè gay gắt nhất, tôi thấy mình chìm dần vào một cảm giác tê mê sâu thẳm, mãn nguyện, gần như khoái lạc. Hơi thở dữ tợn của thằng da đen phủ lấy gáy tôi.

Từ đám người lớn cha tôi tiến lên, tay lăm lăm cây rìu. Hai mắt người giận dữ bốc cháy, nóng đỏ như hai mắt chó. Móng tay thằng da đen cắm sâu thêm vào cổ tôi. Tôi rền rĩ. Cha à tới phía chúng tôi, vung cái rìu lên. Tôi nhắm nghiền mắt lại. Nắm lấy cườm tay trái của tôi, thằng da đen lôi cánh tay tôi lên che đầu. Một tiếng hú bốc lên từ đám đông tụ tập trong hầm, và tôi nghe tiếng dập nát của bàn tay trái tôi và cái sọ thằng da đen. Trên làn da nhờn, bóng của cánh tay thằng da đen ở dưới cằm tôi, máu tung tóe xuống từng cục lớn. Người lớn đổ xô lại phía chúng tôi, và đúng lúc ấy tôi cảm thấy cánh tay thằng da đen lơi ra và một nỗi đau đớn bỏng cháy khắp người.


DẦN DÀ, BÊN TRONG MỘT CÁI BAO dẻo quẹo, dính chặt, đôi mu mắt hầm hập, cái cổ họng nóng bỏng và bàn tay bầm dập của tôi bắt đầu khít lại với nhau khiến cho thân hình tôi một lần nữa lại lành lặn. Tuy nhiên, tôi vẫn không sao chọc qua được cái màng dính nhem nhép ấy và thoát ra khỏi cái bao. Như một con chiên sinh non, tôi bị quấn trong một lớp bọc, ẩm ướt và lạnh lẽo bó lấy mấy đầu ngón tay. Tôi cũng không sao cựa mình được. Bấy giờ đương lúc ban đêm, và mấy người lớn đương trò chuyện chung quanh tôi. Thế rồi trời sáng, và tôi có thể cảm thấy ánh sáng ở bên ngoài mu mắt. Đôi khi một nỗi đau đớn quá sức dằn mạnh trên trán khiến tôi phát rên rỉ và cố vùng vẫy thoát ra nhưng đầu tôi vẫn không sao chuyển được.

Lần đầu tiên khi tôi mở được mắt ra thì trời lại sáng. Tôi nằm trên giường mình trong căn nhà chứa đồ. Ở trước cửa Sứt Môi và em tôi đứng trông chừng tôi. Tôi mở to hai con mắt và mấp máy đôi môi. Sứt Môi và em tôi đổ xô xuống cầu thang la lớn, và cha tôi cùng với người đàn bà bên tiệm thực phẩm chạy lên. Tôi bấy giờ đói lả, nhưng vừa khi Cha ấn bình sữa dê lên môi tôi, bỗng dưng tôi buồn nôn. Tôi la hét và bặm chặt môi khiến những giọt sữa lăn xuống họng, xuống cổ tôi. Tất cả mọi người lớn, kể cả cha tôi, tôi thấy không thể nào chịu nổi. Những người lớn đã nhe răng trắng ởn mà chồm tới tôi, vung những chiếc rìu lên, thật là kỳ dị, không sao hiểu nổi, chỉ khiến cho mình buồn nôn. Tôi la hét mãi cho đến khi cha tôi và những người khác ra khỏi buồng.

Thời gian trôi đi, và tôi cảm thấy cánh tay mềm mại của em tôi lặng lẽ chạm vào người tôi. Không thốt một lời, cĩng không buồn mở mắt, tôi lắng tai nghe nó nói giọng trầm trầm. Nó đã đi lượm hộ cành khô để hỏa thiêu thằng lính da đen nhưng ông Ký đã có lệnh đưa về truyền ngưng việc hỏa táng. Mấy người lớn liền đem cái xác tới một hầm mỏ bỏ phế ở dưới thung lũng để giữ cho khỏi thối, và họ đương dựng một hàng rào để ngăn chặn lũ chó rừng.

Nó đã tưởng là tôi chết rồi. Em tôi cứ nhắc đi nhắc lại điều đó với một giọng khiếp đảm. Trong hai ngày trời tôi nằm dài ra đó, không ăn uống gì hết, khiến nó cứ tưởng là tôi đã chết.

Trong hai bàn tay em tôi, tôi trôi vào một giấc ngủ, nó lôi cuốn tôi mãnh liệt, nó kéo hút tôi xuống mãi như chính sự chết vậy.

Vào buổi chiều tôi lại tỉnh dậy và lần đầu tiên nhận ra được một miếng vải quấn quanh bàn tay bị dập nát của tôi. Tôi nằm yên không động tĩnh một lúc lâu, chằm chặp nhìn cánh tay vắt qua ngực tôi sưng phù lên không sao nhận ra nổi. Trong buồng không có một người nào. Một cái mùi gớm ghiếc luồn vào qua cửa sổ. Tôi biết đó là mùi gì, nhưng trong người tôi không một nỗi buồn nào dâng lên.

Căn buồng dần dần tối và không khí thì lạnh ngắt. Tôi ngóc mình dậy trên giường và sau một hồi lâu chần chừ, buộc lại hai đầu miếng vải quấn quanh bàn tay dập nát và quàng lên đầu. Thế rồi, dựa người vào khung cửa mở, tôi nhìn xuống làng. Lớp không khí bên trên con đường lót đá, bên trên những căn nhà và cái thung lũng đỡ lấy chúng, tràn ngập mùi hôi thối từ cái thân xác nặng nề của thằng da đen đã chết bốc lên, tràn ngập cái tiếng kêu âm thầm của cái thây ma mỗi lúc một trương lên, bao trùm lấy thân thể chúng tôi và lan ra khắp trên đầu chúng tôi như trong một cơn ác mộng. Bấy giờ là nhá nhem tối. Màn trời, một màu xám long lanh nhuốm màu da cam từ bên trong rịn ra, rủ thấp và kéo sát xuống thung lũng.

Từ phía sau căn nhà chứa đồ, xuyên qua mùi xác thằng da đen, bốc lên tiếng la thét dữ dội của lũ trẻ. Cẩn thận từng bước một, đôi chân run rẩy như sau một cơn bệnh lâu ngày, tôi lần xuống những bậc thang tăm tối và theo con đường vắng vẻ bước về phía lũ trẻ đương la hét.

Bọn chúng xô đẩy nhau tụ tập trên cái sườn đồi cỏ mượt thoải xuống dòng suối ở mãi dưới lòng thung, và mấy con chó vừa chạy quanh chúng vừa sủa. Những người lớn thì ở dưới đáy thung lũng rậm rạp phía dưới sườn đồi, lo dựng một hàng rào thật chắc chắn để ngăn chặn lũ chó rừng khỏi vào được chỗ hầm mỏ nơi để xác thằng da đen. Tiếng cọc đóng xuống lòng đất nghe thình thịch. Mấy người lớn lặng lẽ làm việc, nhưng lũ trẻ con thỉ chạy loanh quanh và la hét vang lừng.

Ngả người trên một thân cây bào-đồng đã già, tôi ngắm lũ trẻ nô đùa. Chúng trượt xuống những sườn đồi cỏ mượt trên một chiếc xe trượt làm bằng đuôi cái tàu bay của thằng da đen. Cưỡi trên cái đuôi sắc cạnh trôi nổi lạ lùng ấy, chúng trườn trên lớp cỏ như những con thú con. Mỗi khi chiếc xe trượt sắp xô phải một trong những tảng đá đen trồi lên đây đó trên thảm cỏ, đứa nhỏ ở trên xe lại thò một bàn chân không đạp vào đám cỏ, rẽ sang một hướng khác. Lũ trẻ và chiếc xe trượt nhẹ đến nỗi lúc một đứa trong bọn kéo trở lên đỉnh đồi, lớp cỏ mà nó đánh dập khi lao xuống lại từ từ dựng đứng lên, xóa mờ hẳn dấu vết chuyến băng qua táo bạo của nó. Chúng thường trượt xuống la hét, bầy chó đuổi theo sủa, rồi chúng lại kéo cái xe trở lên. Dường như có một sự thú chí không sao kìm hãm được rạn nứt và phóng ra khắp chung quanh thân thể chúng.

Sứt Môi tách ra khỏi lũ trẻ và chạy tới phía tôi, miệng nhai nhai một sợi cỏ kẹt giữa hai hàm răng. Nó dựa lưng vào một gốc sồi đã đốn hình thù như thể cái chân nai và nhòm thẳng vào mặt tôi. Tôi quay đi chỗ khác và làm như đương chăm chú vào chuyện trượt xe. Sứt Môi vẫn nhìn chằm chặp vào cánh tay treo lên cổ tôi bằng một sợi dây thòng lọng và hít hít ầm ĩ.

«Thối», hắn nói. «Bàn tay mi bị dập thối kinh khủng, đúng không?»

Tôi quay lại nhìn vào hai con mắt Sứt Môi. Đôi mắt ấy lấp lóe thứ ánh sáng của đánh lộn, và hắn lấy thế đánh nhau, hai chân dạng ra, sẵn sàng chờ tôi tấn công. Nhưng tôi lờ đi; và thay vì chồm tới cổ họng hắn, tôi cất tiếng khàn khàn mệt mỏi như không thiết đến một chuyện gì nữa, «Không phải tao có mùi đâu. Mùi thằng da đen đấy.»

Sứt Môi nhìn tôi kinh ngạc. Tôi bặm môi, tránh đôi mắt của hắn và nhìn xuống những lá cỏ nhỏ bé chờm lên trên đôi mắt cá chân hắn. Hắn nhún vai khinh bỉ, nhổ mạnh nước miếng rồi chạy đi la lối gọi lũ bạn hắn đương chơi xe trượt.

Tôi không còn phải là một đứa trẻ con nữa... Ý nghĩ ấy tràn ngập tâm hồn tôi như một thứ mặc khải. Những trận «huyết chiến» với Sứt Môi, những đêm trăng sáng đi bắt chim, chiếc xe trượt, những con chó rừng — tất cả những thứ ấy đều là dành cho trẻ con. Giờ thì những lề lối của thế giới trẻ thơ ấy đã hoàn toàn xa cách tôi rồi.

Mệt mỏi, lạnh giá và run rẩy, tôi ngồi xuống mặt đất, nơi hơi ấm trong ngày hãy còn nấn ná. Khi tôi cúi mình xuống thì những người lớn, đương lặng lẽ làm việc, biến mất sau đám cỏ hoang rậm rạp mùa hè, trong lúc lũ trẻ con đột nhiên bật dậy, đen đủi in lên nền trời như lũ yêu quái.

«Ê, Nhái! Đỡ chưa mày?»

Một bàn tay khô và nóng từ phía sau ấn lên đầu tôi, nhưng tôi không hề nhúc nhích để quay lại hay đứng dậy. Khuôn mặt tôi vẫn hướng về phía lũ trẻ đương chơi trên sườn đồi. Tôi đưa mắt liếc xéo cái chân giả đen thui của ông Ký cắm sát ngay bên đầu gối trần của tôi. Nguyên một việc có mặt của ông Ký cũng đã làm cho cổ họng tôi khô đi.

«Tí nữa mày đi xe trượt chứ?» ông Ký hỏi. «Ấy đầu tiên tao cứ ngỡ là ý kiến của mày đấy.»

Tôi bướng bỉnh nín thinh. Lách cách cái chân giả ông Ký ngồi xuống, lôi ở trong cánh áo ngắn ra cái ống vố mà thằng da đen đã cho ông khi trước và nhồi chặt nõ điếu với một thứ thuốc riêng của ông. Một thứ mùi hăng hắc bốc lên làm nhức nhối những màng mỏng hai bên lỗ mũi tôi, một thứ mùi tựa như một cánh rừng với nhiều thứ cây khác nhau cùng bốc cháy, bao trùm lấy ông Ký và tôi trong cùng một lớp sương mù xanh nhạt.

«Chiến tranh mà đến thế này thì thực là khủng khiếp», ông nói. «Làm dập nát cả mấy ngón tay con trẻ...»

Tôi hít một hơi thật dài và vẫn im lặng. Chiến tranh, một thứ «huyết chiến» trên một quy mô rộng lớn, hẳn vẫn còn đương tiếp diễn. Chiến tranh, cũng như những trận lụt cuốn đi những đàn cừu và những bãi cỏ non xén thấp ở những miền đất xa xăm, đáng lẽ chẳng bao giờ được kéo tới làng chúng tôi mới phải. Thế mà nó đã tới, làm nát bấy những ngón tay và bàn tay tôi, khiến cho cha tôi phải khoa cái rìu lên, say trong máu của chiến tranh, và ở giữa tất cả những xô đẩy, ồ ạt đó tôi không làm sao thở được.

«Coi bộ cũng chẳng còn bao lâu nữa thì hết», ông Ký nghiêm trang nói như thể đương trò chuyện với một người lớn tuổi nào khác, «Mình đã cố liên lạc với quân đội ngoài thành phố nhưng lộn xộn quá làm không được, chả còn biết làm gì nữa.»

Tiếng búa vẫn còn vọng lên từ dưới lòng thung.

«Mấy người còn làm dữ, há», ông Ký vểnh tai nghe tiếng búa mà nói. «Thầy mày với mấy người kia cũng chẳng biết làm gì nữa, bởi thế mà phí ngày giờ đi đóng cọc.»

Chúng tôi im lặng ngồi nghe tiếng búa nện thình thịch vọng tới qua những lúc lũ trẻ bớt la hét, cười đùa. Được một lúc, ông Ký lần mấy ngón tay thành thạo gỡ cái chân giả ra. Tôi đưa mắt ngắm ông.

«Ê!» ông gọi với tới lũ trẻ. «Tụi bay đem cái xe trượt lại cho tao.»

Lũ trẻ ồn ào kéo cái xe lên. Ông Ký lò cò nhảy tới, lách qua đám trẻ đương xúm quanh cái xe, trong lúc tôi nhặt cái chân giả lên, cặp chặt lấy mà chạy xuống sườn đồi cỏ mượt. Cái chân giả ấy nặng lắm, ôm một tay thực khó và bực bội.

Lớp sương đầu tiên đã đọng trong đám cỏ rậm và thấm ướt đôi chân không của tôi. Những lá cỏ sắc đâm vào đôi chân ấy ngứa ngáy. Tôi ôm cái chân giả đợi ở dưới cuối sườn đồi. Bấy giờ trời đã tối. Chỉ còn có tiếng lũ trẻ trên đỉnh đồi khua động màn không khí mờ đục, tối tăm, mỗi lúc một thêm dầy đặc.

Tiếng la hét, cười đùa lại rộ lên lớn hơn, và thảm cỏ rung rinh nhè nhẹ: nhưng không thấy cái xe trượt rẽ qua lớp không khí nhớp nháp kia mà trườn tới phía tôi. Hình như tôi có nghe một tiếng thịch nặng nề, nhưng tôi vẫn ở yên không nhúc nhích, mắt chăm chú nhìn vào lớp không khí lúc hoàng hôn. Một phút im lặng ngắn ngủi, thế rồi tôi thấy cái đuôi máy bay trườn tới phía tôi, lăn lông lốc tới. Cái đuôi ấy trống không. Tôi liệng cái chân giả đi, cắm đầu chạy ngược lên bãi cỏ ẩm ướt.

Bên cạnh một tảng đá chồi lên mặt đất, ông Ký nằm ngửa mắt ngước lên trời, hai cánh tay rã sang hai bên mềm nhũn. Tôi cúi xuống, thấy máu đặc và đục lờ lờ từ hai lỗ mũi và hai lỗ tai trên khuôn mặt tươi cười của ông chảy ra. Tiếng rì rầm của lũ trẻ chạy xuống phía bãi cỏ tối tăm lớn dần át cả tiếng gió nhè nhẹ từ dưới thung lũng thổi lên.

Tôi không muốn bị lũ trẻ bao quanh nên bỏ xác ông Ký lại mà đứng dậy giữa đám cỏ. Bỗng dưng tôi đâm quen thuộc với cái chết bất ngờ, với những khuôn mặt khác nhau của sự chết, khi buồn bã, lúc tươi cười — hệt như những người lớn trong làng đã quen với chúng. Tôi đoán xác ông Ký sẽ được hỏa thiêu với chỗ củi mà họ đã lượm để hỏa thiêu người da đen. Nước mắt rơm rớm, tôi ngước nhìn khoảng trời trắng, hẹp nơi ánh tà huy còn nán lại, rồi vùng chạy xuống bãi cỏ kiếm em tôi.

Nguồn: Bản in lần đầu của nhà Trình bầy, Sài Gòn 1970.